Glosses on Epistles

Source for primary text: Clementine Vulgate Project (public domain), based mainly on edition by A. Colunga and L. Turrado (La Editorial Católica, Madrid, 1946) (see http://vulsearch.sourceforge.net). Segmented by chapter and verse.

Wb.
Würzburg, Universitätsbibliothek, M.p.th.f. 12ed. Stokes & Strachan, rev. A. Doyle3,642 glossescredit
Showing section:
 next →  
This section has 434 segments, with a total of 734 glosses.
Rom.Epistola B. Pauli Apostoli ad Romanos
Rom. 1.1Paulus, servus Jesu Christi, vocatus Apostolus, segregatus in Evangelium Dei,
Rom. 1.2quod ante promiserat per prophetas suos in Scripturis sanctis
Rom. 1.3de Filio suo, qui factus est ei ex semine David secundum carnem,
Rom. 1.4qui prædestinatus est Filius Dei in virtute secundum spiritum sanctificationis ex resurrectione mortuorum Jesu Christi Domini nostri :
Rom. 1.5per quem accepimus gratiam, et apostolatum ad obediendum fidei in omnibus gentibus pro nomine ejus,
Rom. 1.6in quibus estis et vos vocati Jesu Christi :
Rom. 1.7omnibus qui sunt Romæ, dilectis Dei, vocatis sanctis. Gratia vobis, et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo.
Rom. 1.8Primum quidem gratias ago Deo meo per Jesum Christum pro omnibus vobis : quia fides vestra annuntiatur in universo mundo.
Wb. 1a1 MS➚Thes. I 499➚ meo: .i. generaliter airisdia do cách isinchétne tuiste aliter deo meo Specialiter óre donécomnacht spiritum sanctum sibi et gratiam praedicationis ['i.e. generaliter, for He is God unto every one in the primal creation. Aliter Deo meo specialiter, because He has imparted Spiritum sanctum sibi, etc.']
Wb. 1a2 MS➚Thes. I 499➚ Christum: .i. isdiasom domsa hóre nocretim ísu christo ut ipse dixit nemo uenit ad patrem rl. ['i.e. He is God unto me because I believe in Jesus, etc.']
Wb. 1a3 MS➚Thes. I 499➚ mundo: .i. isairdircc ícachthír rocretsisi dodía et ismór athorbe de dúnni .i. húare ro creitset ardlathi inbetho cretfed cách iarum et intí cretfes ní ágathar ángreim ['i.e. it is well known in every country that ye have believed in God, and great unto us is the profit thereof, to wit, because the chief princes of the world have believed every one will then believe, and he who shall believe is not afraid of their power.']
Rom. 1.9Testis enim mihi est Deus, cui servio in spiritu meo in Evangelio Filii ejus, quod sine intermissione memoriam vestri facio
Wb. 1a4 MS➚Thes. I 499➚ Deus: .i. iséola side nifil nachdiclith airi ['i.e. He knows: there is no concealment from Him.']
Wb. 1a5 MS➚Thes. I 499➚ facio: déde didiu nand .i. memoriam facio sine intermisione uel in orationibus meis sine in[termisione] ['Two things, then, are therein, i.e. memoriam, etc.']
Rom. 1.10semper in orationibus meis : obsecrans, si quomodo tandem aliquando prosperum iter habeam in voluntate Dei veniendi ad vos.
Wb. 1a6 MS➚Thes. I 499➚ habeam: .i. dús . . . . intecht ['i.e. if perchance I may have.']
Wb. 1a7 MS➚Thes. I 499➚ uos: .i. dutías ['i.e. that I may come.']
Rom. 1.11Desidero enim videre vos, ut aliquid impertiar vobis gratiæ spiritualis ad confirmandos vos :
Wb. 1a8 MS➚Thes. I 499➚ uos: cid æm no.domberasa cucuibsi nianse desidero enim ['But what is it that will bring me to you? Easy (to answer): desidero, etc.']
Wb. 1a9 MS➚Thes. I 499➚ uos: .i. ní ógthindnacal (as)ṁbeir som óre rotectsat ní de riam andudesta didiu difoirbthetu for nirisse conrufailnither á mé ['i.e. (it is) not a complete gift which he mentions, because they had previously possessed something of it (spiritual grace): what, then, is wanting to the perfection of your faith, that it may be supplied a me.']
Rom. 1.12id est, simul consolari in vobis per eam quæ invicem est, fidem vestram atque meam.
Wb. 1b1 MS➚Thes. I 500➚ eam: .i. condib dídnad domsa foirbthetu hirisse dúibsi (con)d(i)b foirb(thetu) fornirisse (dom)sa ['i.e. so that perfection of your faith may be a comfort to me: so that it may be perfection of your faith unto me.']
Wb. 1b2 MS➚Thes. I 500➚ uestram: sethar(si) ['yours.']
Wb. 1b3 MS➚Thes. I 500➚ meam: .i. muisse ['i.e. mine.']
Rom. 1.13Nolo autem vos ignorare fratres : quia sæpe proposui venire ad vos (et prohibitus sum usque adhuc) ut aliquem fructum habeam et in vobis, sicut et in ceteris gentibus.
Wb. 1b4 MS➚Thes. I 500➚ adhuc: .i. cosse ['i.e. hitherto.']
Wb. 1b5 MS➚Thes. I 500➚ habeam: .i. hic ut ministerii sui apud deum habeat fructum .i. ardofórmaich fochricc dosom sochude docreittim triaprecept ['i.e. for that a multitude has believed through his preaching increaseth the reward for him.']
Rom. 1.14Græcis ac barbaris, sapientibus, et insipientibus debitor sum :
Wb. 1b6 MS➚Thes. I 500➚ Grecis: .i. arnaib huilib geintib écnib ['i.e. for all the wise Gentiles.']
Wb. 1b7 MS➚Thes. I 500➚ Barbaris: .i. arnaib foirtrib ['i.e. for the foreigners.']
Wb. 1b8 MS➚Thes. I 500➚ sum: .i. dlegair domsa precept docách quia omnium linguís loquor am debitor iarum omnibus sapientibus et insipientibus ['i.e. it is my duty to preach to every one, because omnium linguis loquor: I am therefore debitor, etc.']
Rom. 1.15ita (quod in me) promptum est et vobis, qui Romæ estis, evangelizare.
Wb. 1b9 MS➚Thes. I 500➚ sum: .i. am irlam ['i.e. I am ready.']
Rom. 1.16Non enim erubesco Evangelium. Virtus enim Dei est in salutem omni credenti, Judæo primum, et Græco.
Wb. 1b10, 11 MS➚Thes. I 500➚ euangelium: .i. ní mebul lemm precept soscéli .i. precept passionis et incarnationis christi quia secuntur uirtutes .i. resurexionem et ascentionem et .... ['i.e. I am not ashamed to preach the gospel. i.e. to preach the Passio, etc.']
Wb. 1b12 MS➚Thes. I 500➚ Greco: ait, íte docéte omnes gentes [in marg. l.] airechas ceneóil airsiu ní airechas fidei ['i.e. primacy of race therefore, not primacy fidei.']
Rom. 1.17Justitia enim Dei in eo revelatur ex fide in fidem : sicut scriptum est : Justus autem ex fide vivit.
Rom. 1.18Revelatur enim ira Dei de cælo super omnem impietatem, et injustitiam hominum eorum, qui veritatem Dei in injustitia detinent :
Rom. 1.19quia quod notum est Dei, manifestum est in illis. Deus enim illis manifestavit.
Wb. 1b13 MS➚Thes. I 500➚ Dei: .i. aithgne et adrad quia non possunt non seruire ['i.e. knowledge and worship.']
Rom. 1.20Invisibilia enim ipsius, a creatura mundi, per ea quæ facta sunt, intellecta, conspiciuntur : sempiterna quoque ejus virtus, et divinitas : ita ut sint inexcusabiles.
Wb. 1b14 MS➚Thes. I 500➚ intellecta: .i. ætgnithi .i. isfollus doib asnoipred fir oirdnithi ['i.e. understood, i.e. it is manifest to them that it is the working of a supreme being.']
Wb. 1b15 MS➚Thes. I 500➚ conspiciuntur: .i. elimenta .i. adcither asuthine som p.t. ... orum ['i.e. their eternity is perceived.']
Rom. 1.21Quia cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt : sed evanuerunt in cogitationibus suis, et obscuratum est insipiens cor eorum :
Wb. 1b16 MS➚Thes. I 500➚ Deum: .i. amal as badia
Wb. 1b17 MS➚Thes. I 500➚ glorificauerunt: .i. ní tartisset airmitin dé ['i.e. they have not shewn the reverence due to God.']
Wb. 1b18 MS➚Thes. I 500➚ eorum: Pelagius: recedens a lumine ueritatis .i. ósoilsi etarcni dé ['i.e. from (the) light of (the) knowledge of God.']
Rom. 1.22dicentes enim se esse sapientes, stulti facti sunt.
Rom. 1.23Et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis, et volucrum, et quadrupedum, et serpentium.
Wb. 1b19 MS➚Thes. I 500➚ hominis: .i. ní delb adrorsat actiscosmulius delbe ↄd ... diud e ... lann fr ... ['i.e. it is not an image that they have adored, but it is the likeness of an image ......']
Rom. 1.24Propter quod tradidit illos Deus in desideria cordis eorum, in immunditiam, ut contumeliis afficiant corpora sua in semetipsis :
Wb. 1b20 MS➚Thes. I 501➚ sua: .i. conidbarat acorpu nocha ... son ['i.e. so that they offer their bodies ....']
Wb. 1b21 MS➚Thes. I 501➚ ipsis: Pelagius: inter semet ipsos .i. dum sibi in sacramentís idulorum cauteria et conbustiones infligunt. cauteria .i. aithchumbe ['i.e. brandings.']
Rom. 1.25qui commutaverunt veritatem Dei in mendacium : et coluerunt, et servierunt creaturæ potius quam Creatori, qui est benedictus in sæcula. Amen.
Rom. 1.26Propterea tradidit illos Deus in passiones ignominiæ : nam feminæ eorum immutaverunt naturalem usum in eum usum qui est contra naturam.
Wb. 1b22 MS➚Thes. I 501➚ Propterea: Pelagius: propter causas commemoratas .i. óre asṅdúil foruigensat nach dúlem ['i.e. because it is the creature which they have served, not the Creator']
Rom. 1.27Similiter autem et masculi, relicto naturali usu feminæ, exarserunt in desideriis suis in invicem, masculi in masculos turpitudinem operantes, et mercedem, quam oportuit, erroris sui in semetipsis recipientes.
Wb. 1c1 MS➚Thes. I 501➚ inuicem: .i. cách frialaile ['i.e. each towards another.']
Wb. 1c2 MS➚Thes. I 501➚ turpitudinem: .i. inmebuil ['i.e. the shamefulness.']
Wb. 1c3 MS➚Thes. I 501➚ recipientes: .i. isdoib asrirther lóg apecthe ['i.e. it is to them will be paid the recompense of their sins.']
Rom. 1.28Et sicut non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea quæ non conveniunt,
Rom. 1.29repletos omni iniquitate, malitia, fornicatione, avaritia, nequitia, plenos invidia, homicidio, contentione, dolo, malignitate : susurrones,
Wb. 1c4 MS➚Thes. I 501➚ iniquitate: .i. ocach indírgi ['i.e. with every iniquity.']
Wb. 1c5 MS➚Thes. I 501➚ sussurratores: .i. fodordchu .i. non in faciem sed in aure loquentes ['i.e. whisperers.']
Rom. 1.30detractores, Deo odibiles, contumeliosos, superbos, elatos, inventores malorum, parentibus non obedientes,
Wb. 1c6 MS➚Thes. I 501➚ Detractatores: .i. eícndag comnissim ['i.e. slander of a neighbour.']
Rom. 1.31insipientes, incompositos, sine affectione, absque fœdere, sine misericordia.
Rom. 1.32Qui cum justitiam Dei cognovissent, non intellexerunt quoniam qui talia agunt, digni sunt morte : et non solum qui ea faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus.
Wb. 1c7 MS➚Thes. I 501➚ morte: .i. it huissi ɫ. itcointfi ['i.e. they are worthy or they are proper.']
Rom. 2.1Propter quod inexcusabilis es, o homo omnis qui judicas. In quo enim judicas alterum, teipsum condemnas : eadem enim agis quæ judicas.
Wb. 1c8 MS➚Thes. I 501➚ omnis: .i. á huili duini .i. acachduini ['i.e. O all man, i.e. O every man!']
Wb. 1c9 MS➚Thes. I 501➚ agis: .i. uoluntate .i. lase ↄcéitbani ['i.e. when thou consentest.']
Wb. 1c10 MS➚Thes. I 501➚ iudicas: asnolcc quod facit alius [in marg.] .i. qui consentis facien. non quod esset malum corripere alios sed non satis est ad iustitiam sí malus sis (et corripis) malum .i. nam(mi)tter .i. diacairigther et lasse dongní so iarum ... ri essin té ipsum contempnás .i. is follus addrogduinesiu lasse (n)omidter et nocairigther anolcc diacocéitbani ['That quod facit alius is wicked ... i.e. thou judgest him, i.e. if thou reprovest and when thou dost afterwards ....... i.e. it is manifest that thou art a bad man when thou judgest and blamest the evil to which thou consentest.']
Rom. 2.2Scimus enim quoniam judicium Dei est secundum veritatem in eos qui talia agunt.
Wb. 1c11 MS➚Thes. I 501➚ iudicium: .i. dígal ['i.e. punishment.']
Wb. 1c12 MS➚Thes. I 501➚ ueritatem: .i. ní bocomitesti dó acht baléicthi iudici iusto ['i.e. he should not be indulged, but he should be left iudici iusto.']
Rom. 2.3Existimas autem hoc, o homo, qui judicas eos qui talia agunt, et facis ea, quia tu effugies judicium Dei 
Wb. 1c13 MS➚Thes. I 501➚ hoc: .i. domointerso ɫ. interrogatio ['i.e. thou thinkest, or a question.']
Rom. 2.4an divitias bonitatis ejus, et patientiæ, et longanimitatis contemnis ? ignoras quoniam benignitas Dei ad pœnitentiam te adducit ?
Wb. 1c14 MS➚Thes. I 501➚ Án: .i. caini ['i.e. is not?']
Wb. 1c15 MS➚Thes. I 501➚ adducit?: .i. dothudidin domenman doaidgniu dobeir cachmaid duit ['i.e. to lead thy mind to knowledge He giveth thee every good thing.']
Rom. 2.5Secundum autem duritiam tuam, et impœnitens cor, thesaurizas tibi iram in die iræ, et revelationis justi judicii Dei,
Rom. 2.6qui reddet unicuique secundum opera ejus :
Rom. 2.7iis quidem qui secundum patientiam boni operis, gloriam, et honorem, et incorruptionem quærunt, vitam æternam :
Wb. 1c16 MS➚Thes. I 502➚ qui: .i. indí ['i.e. they who.']
Wb. 1c17 MS➚Thes. I 502➚ gloriam: .i. [in marg. l.] Pelagius: quia sancti fulgebunt sicut sól Né putemus eandem esse gloriam didiu uenite rl. honor possedite uel honor filiorum dei per quem angelos fugitiuos iudicabunt
Wb. 1c18 MS➚Thes. I 502➚ aeternam: .i. foditiu cech imnid in praesenti oc asgnam gloriae et honoris in futuro ['i.e. endurance of every tribulation in praesenti while striving after glory and honour in futuro.']
Rom. 2.8iis autem qui sunt ex contentione, et qui non acquiescunt veritati, credunt autem iniquitati, ira et indignatio.
Rom. 2.9Tribulatio et angustia in omnem animam hominis operantis malum, Judæi primum, et Græci :
Wb. 1c19 MS➚Thes. I 502➚ Tribulatio: .i. tuarcun .i. omnis lessio ['i.e. tribulation.']
Wb. 1c20 MS➚Thes. I 502➚ primum: .i. inmáam ['i.e. most greatly.']
Rom. 2.10gloria autem, et honor, et pax omni operanti bonum, Judæo primum, et Græco :
Rom. 2.11non enim est acceptio personarum apud Deum.
Wb. 1d1 MS➚Thes. I 502➚ Deum: .i. ní na persan ateclimm actisoperum .i. nísnain ciasberat níntánicc recht ['i.e. not of the persons is the acceptance, but it is of the works, i.e. it will not protect them that they say ‘the Law has not come to us.’']
Rom. 2.12Quicumque enim sine lege peccaverunt, sine lege peribunt : et quicumque in lege peccaverunt, per legem judicabuntur.
Wb. 1d2 MS➚Thes. I 502➚ peribunt: .i. amal nád robe mesrugud forsindimmarmus níbia mesrugud forsindígail ['i.e. as there has not been moderation as to the sin, there will not be moderation as to the punishment.']
Wb. 1d3 MS➚Thes. I 502➚ iudicabuntur: .i. dígal rectide forru ['i.e. legal punishment upon them.']
Rom. 2.13Non enim auditores legis justi sunt apud Deum, sed factores legis justificabuntur.
Wb. 1d4 MS➚Thes. I 502➚ Deum: .i. inrect rósárichset istriit atbélat ['i.e. the Law which they have outraged, it is through it they will perish.']
Rom. 2.14Cum autem gentes, quæ legem non habent, naturaliter ea, quæ legis sunt, faciunt, ejusmodi legem non habentes, ipsi sibi sunt lex :
Wb. 1d5 MS➚Thes. I 502➚ lex: .i. cuimrech ['a bond.']
Rom. 2.15qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis, testimonium reddente illis conscientia ipsorum, et inter se invicem cogitationibus accusantibus, aut etiam defendentibus,
Wb. 1d6 MS➚Thes. I 502➚ ipsorum: .i. isfiadnisse doib ácúbus ['i.e. their conscience is a witness to them.']
Wb. 1d7 MS➚Thes. I 502➚ defendentibus: .i. imrádat imráti cid maith asdéntí et nertit adénum inmaidsin connessat immurgu ingníim nolcc et arangairet ['i.e. they think thoughts as to what good is to be done, and they encourage the doing of that good thing: they contemn, however, the evil deed and forbid it.']
Rom. 2.16in die, cum judicabit Deus occulta hominum, secundum Evangelium meum per Jesum Christum.
Wb. 1d8 MS➚Thes. I 502➚ hominum: .i. nibamaith rúun occulti hominum in die illa ['i.e. not good will be the secret occulti hominum, etc.']
Wb. 1d9 MS➚Thes. I 502➚ Christum: .i. istri ísu predchimse ɫ. iudicabit deus pater per iesum christum .i. ismacc míastar in die iudici ut omne iudicium dedit filio ['i.e. it is through Jesus I preach: uel iudicabit, etc., i.e. it is the Son who will judge in die, etc.']
Rom. 2.17Si autem tu Judæus cognominaris, et requiescis in lege, et gloriaris in Deo,
Rom. 2.18et nosti voluntatem ejus, et probas utiliora, instructus per legem,
Rom. 2.19confidis teipsum esse ducem cæcorum, lumen eorum qui in tenebris sunt,
Wb. 1d10 MS➚Thes. I 502➚ cecorum: .i. níterpi illed nach áili ['i.e. thou dost not trust thyself with any one else.']
Rom. 2.20eruditorem insipientium, magistrum infantium, habentem formam scientiæ, et veritatis in lege.
Wb. 1d11 MS➚Thes. I 502➚ Eruditorem: múntith
Rom. 2.21Qui ergo alium doces, teipsum non doces : qui prædicas non furandum, furaris :
Rom. 2.22qui dicis non mœchandum, mœcharis : qui abominaris idola, sacrilegium facis :
Wb. 1d12 MS➚Thes. I 502➚ sacrilegium: .i. díltod dé ['i.e. denial of God.']
Rom. 2.23qui in lege gloriaris, per prævaricationem legis Deum inhonoras.
Wb. 1d13 MS➚Thes. I 503➚ inhonoras: .i. dommeiccither ['i.e. thou dishonourest.']
Wb. 1d14 MS➚Thes. I 503➚ inhonoras: Pelagius: dicis té beatum quod noueris dei uoluntatem dum sensum legis qui de christi incarnatione est praeteriris deum inhonoras ɫ. isindí nadcreitid christum quem praedicat léx ['in that ye believe not Christ, etc.']
Rom. 2.24(Nomen enim Dei per vos blasphematur inter gentes, sicut scriptum est.)
Rom. 2.25Circumcisio quidem prodest, si legem observes : si autem prævaricator legis sis, circumcisio tua præputium facta est.
Wb. 1d15 MS➚Thes. I 503➚ prodest: .i. aingid imdibe arbibdamnact rectto arbabibdu báis leusom intí nád imdibthe ['i.e. circumcision protects from the condemnation of the Law, for with them he who is not circumcised was guilty of death.']
Wb. 1d16 MS➚Thes. I 503➚ custodias: .i. rúna rechto ut léx profetauit christum ['i.e. mysteries of the Law ut, etc.']
Wb. 1d17 MS➚Thes. I 503➚ est: .i. iscumme et ní imdibthe ['i.e. it is the same as not circumcised.']
Rom. 2.26Si igitur præputium justitias legis custodiat, nonne præputium illius in circumcisionem reputabitur ?
Wb. 1d18 MS➚Thes. I 503➚ Praeputium: .i. anebthobe ['i.e. the non-circumcision.']
Wb. 1d19 MS➚Thes. I 503➚ illius: .i. sechiphé lasambé iustitia legis ['i.e. whosoever he be that may have iustitia Legis.']
Wb. 1d20 MS➚Thes. I 503➚ reputabitur?: .i. iscumme dó bidimdibthe ['i.e. it is the same to him as though he were circumcised.']
Rom. 2.27et judicabit id quod ex natura est præputium, legem consummans, te, qui per litteram et circumcisionem prævaricator legis es ?
Wb. 1d21 MS➚Thes. I 503➚ praeputium: .i. ditróscibea a iudidi .i. bid ferr oldái ['i.e. he will surpass thee, O Jew, that is, he will be better than thou art.']
Rom. 2.28Non enim qui in manifesto, Judæus est : neque quæ in manifesto, in carne, est circumcisio :
Wb. 2a1 MS➚Thes. I 503➚ manifesto: .i. fiad chách ['i.e. in presence of every one.']
Rom. 2.29sed qui in abscondito, Judæus est : et circumcisio cordis in spiritu, non littera : cujus laus non ex hominibus, sed ex Deo est.
Wb. 2a2 MS➚Thes. I 503➚ est: .i. a iudeis .i. nitorbe do animdibe adchi cách ['i.e. no profit to him is the circumcision which every one sees.']
Rom. 3.1Quid ergo amplius Judæo est ? aut quæ utilitas circumcisionis ?
Wb. 2a3 MS➚Thes. I 503➚ circumcisionis?: .i. másu and is amplius inimdibiu quae utilitas rl. [in marg. at vv. 28–29 of chap. ii.] Ní fortorbe nimdibi tra dotéit som act is formolad iudeorum ['i.e. if it is therein that it is amplius, in circumcision, quae utilitas, etc.? So he (Paul) touches, not upon the profit of circumcision, but upon the praise of the Jews.']
Rom. 3.2Multum per omnem modum. Primum quidem quia credita sunt illis eloquia Dei.
Wb. 2a4 MS➚Thes. I 503➚ modum: multum .i. is indil asferr iudeus quam gentilis frecre inso dar cenn ind iudidi dongeintlidiu ['i.e. it is greatly that Judaeus is better than Gentilis: this is an answer on behalf of the Jew to the Gentile.']
Rom. 3.3Quid enim si quidam illorum non crediderunt ? numquid incredulitas illorum fidem Dei evacuabit ? Absit.
Wb. 2a5 MS➚Thes. I 503➚ quidam: .i. arciaricc .i. praeponit ['i.e. for why?']
Rom. 3.4Est autem Deus verax : omnis autem homo mendax, sicut scriptum est : / Ut justificeris in sermonibus tuis : / et vincas cum judicaris.
Rom. 3.5Si autem iniquitas nostra justitiam Dei commendat, quid dicemus ? Numquid iniquus est Deus, qui infert iram ?
Wb. 2a6 MS➚Thes. I 503➚ nostra: .i. arpecthani ['i.e. our sins.']
Wb. 2a7 MS➚Thes. I 503➚ commendat: .i. condid fíríanu de ['i.e. so that He is the more righteous.']
Rom. 3.6secundum hominem dico. Absit. Alioquin quomodo judicabit Deus hunc mundum ?
Rom. 3.7Si enim veritas Dei in meo mendacio abundavit in gloriam ipsius : quid adhuc et ego tamquam peccator judicor ?
Wb. 2a8 MS➚Thes. I 504➚ mendacio: .i. im hulccsa ['i.e. in my evil.']
Wb. 2a8a MS➚Thes. I 504➚ habundauit: madmóo de ueritas dei ['if veritas Dei be the greater.']
Wb. 2a9 MS➚Thes. I 504➚ adhuc: .i. archinn
Wb. 2a10 MS➚Thes. I 504➚ iudicor?: .i. cid arandéntar pecthach díim ['i.e. why is a sinner made of me?']
Rom. 3.8et non (sicut blasphemamur, et sicut aiunt quidam nos dicere) faciamus mala ut veniant bona : quorum damnatio justa est.
Wb. 2a11 MS➚Thes. I 504➚ blasfemamur: .i. cani amal non ǽicndichtherni .i. iscosmil nade isamlid ['i.e. is it not as we are slandered? i.e. it is like, nay, it is so.']
Wb. 2a12 MS➚Thes. I 504➚ quidam: .i. amal asndonberat ['i.e. as they say of us.']
Wb. 2a13 MS➚Thes. I 504➚ dicere: [in marg.] dicire .i. asmberamni .i. líit fornn aépirt sicut paulus dixit ubi habundauit peccatum superhabundauit gratái, etc. ['i.e. that we say, i.e. they accuse us of saying it.']
Rom. 3.9Quid ergo ? præcellimus eos ? Nequaquam. Causati enim sumus Judæos et Græcos omnes sub peccato esse,
Wb. 2a14 MS➚Thes. I 504➚ praecellimus?: .i. ni derscigem nech dialailiu bit bibdid huili ['i.e. we do not excel each the other: they all will be guilty.']
Wb. 2a15 MS➚Thes. I 504➚ omnes: .i. arnab geintib huilib ['i.e. for all the Gentiles.']
Wb. 2a16 MS➚Thes. I 504➚ esse: .i. doracartmar cois caích niferr nech alailiu and ['we have argued the cause of every one, none is better than another therein.']
Rom. 3.10sicut scriptum est : / Quia non est justus quisquam :
Wb. 2a17 MS➚Thes. I 504➚ intelligens: .i. buith cen æccne fofera ainfírinni ['i.e. being without wisdom causes un-righteousness.']
Wb. 2a18 MS➚Thes. I 504➚ Deum: .i. huaire nád riarfact furuar buid cenengne etcenfírinni ['i.e. since he has not sought Him it has produced the state of being without understanding and without righteousness.']
Rom. 3.11non est intelligens, non est requirens Deum.
Rom. 3.12Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt : / non est qui faciat bonum, non est usque ad unum.
Wb. 2a19 MS➚Thes. I 504➚ declinauerunt: .i. huaire nád riarfactatar dia ['i.e. because they have not sought after God.']
Wb. 2a20 MS➚Thes. I 504➚ sunt: .i. cen exceptid ['i.e. without exception.']
Wb. 2a21 MS➚Thes. I 504➚ unum: cid cossin nóin ɫ. cosin nóin .i. co crist ar nifarnic sede nach maid arachiun isindomun ['as much as one (ἕως ἑνός), or until the one, that is, until Christ, for He found not anyone good before Him in the world.']
Rom. 3.13Sepulchrum patens est guttur eorum, / linguis suis dolose agebant : / venenum aspidum sub labiis eorum :
Rom. 3.14quorum os maledictione, et amaritudine plenum est :
Rom. 3.15veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem :
Wb. 2b1 MS➚Thes. I 504➚ sanguinem: .i. islúud leu teistiu fuile ut gentes, etc. ['i.e. they have an impulse to pour out blood ut gentes, etc.']
Rom. 3.16contritio et infelicitas in viis eorum :
Wb. 2b2 MS➚Thes. I 504➚ Contritio: .i. comthúarcon ['i.e. destruction.']
Wb. 2b3 MS➚Thes. I 504➚ eorum: .i. dodcad dochách leosom nochisdoibsom adodcedsidi ['i.e. they deem it a misfortune to every one (else) although the misfortune of it is (really) their own.']
Rom. 3.17et viam pacis non cognoverunt :
Rom. 3.18non est timor Dei ante oculos eorum.
Rom. 3.19Scimus autem quoniam quæcumque lex loquitur, iis, qui in lege sunt, loquitur : ut omne os obstruatur, et subditus fiat omnis mundus Deo :
Wb. 2b4 MS➚Thes. I 505➚ obstruatur: .i. connách moidea nech arbed áarilliud nod nícad ['i.e. so that no one may boast that his merit saved him.']
Rom. 3.20quia ex operibus legis non justificabitur omnis caro coram illo. Per legem enim cognitio peccati.
Rom. 3.21Nunc autem sine lege justitia Dei manifestata est : testificata a lege et prophetis.
Rom. 3.22Justitia autem Dei per fidem Jesu Christi in omnes et super omnes qui credunt in eum : non enim est distinctio :
Wb. 2b5 MS➚Thes. I 505➚ Dei: .i. icorpu et anmana pecatorum ['i.e. into bodies and souls peccatorum.']
Wb. 2b6 MS➚Thes. I 505➚ Christi: .i. istrichretim iesu christi isfírian cách ['i.e. it is through belief in Jesus Christ that every one is righteous.']
Wb. 2b7 MS➚Thes. I 505➚ omnes: [in marg. l.] .i. altum quod non sapitur .i. isósib atá ['i.e. it is over them He is.']
Rom. 3.23omnes enim peccaverunt, et egent gloria Dei.
Rom. 3.24Justificati gratis per gratiam ipsius, per redemptionem quæ est in Christo Jesu,
Wb. 2b8 MS➚Thes. I 505➚ ipsius: .i. per fidem solam .i. hires creitme iesu christi ['i.e. the faith of belief in Jesus Christ.']
Wb. 2b9 MS➚Thes. I 505➚ Iesu: .i. ishésom doradchiúir ⁊ ishé dano astaidchricc .i. per sanguinem ['i.e. it is He that has redeemed and it is He also that is (the) ransom.']
Rom. 3.25quem proposuit Deus propitiationem per fidem in sanguine ipsius, ad ostensionem justitiæ suæ propter remissionem præcedentium delictorum
Wb. 2b10 MS➚Thes. I 505➚ propitiationem: .i. arrudérged írúnaib innadeacte ut propitietur eís qui credunt sé sanguine eius libiratos esse ['i.e. it has been set forth in the mysteries of the Godhead ut, etc.']
Wb. 2b11 MS➚Thes. I 505➚ ipsius: .i. trihiris incháich cretes áhíc tria fuil ['i.e. through the faith of every one who believes in his salvation through His blood.']
Rom. 3.26in sustentatione Dei, ad ostensionem justitiæ ejus in hoc tempore : ut sit ipse justus, et justificans eum, qui est ex fide Jesu Christi.
Rom. 3.27Ubi est ergo gloriatio tua ? Exclusa est. Per quam legem ? Factorum ? Non : sed per legem fidei.
Wb. 2b12 MS➚Thes. I 505➚ est: .i. nítta ní indit móide ['i.e. thou hast nothing for thee to boast in.']
Wb. 2b13 MS➚Thes. I 505➚ factorum: .i. interrogatio .i. trignim(u) rechto ['i.e. through deeds of (the) Law.']
Wb. 2b14 MS➚Thes. I 505➚ Non: .i. naicc .i. iscumme nibad móidem ['i.e. no: i.e. it is the same as though it were not boasting.']
Wb. 2b15 MS➚Thes. I 505➚ fidei: .i. istriit ata gloriatio ['i.e. it is through it that gloriatio is.']
Rom. 3.28Arbitramur enim justificari hominem per fidem sine operibus legis.
Rom. 3.29An Judæorum Deus tantum ? nonne et gentium ? Immo et gentium :
Wb. 2b16 MS➚Thes. I 505➚ gentium: .i. numquid solós creauit nonné omnes creauit homines frecre inso do menma(in) iudeorum ['i.e. numquid, etc., an answer, this, to (the) mind Iudaeorum.']
Wb. 2b17 MS➚Thes. I 505➚ gentium: .i. isnesa dogeintib .i. quia ante legem sancti deo placuerunt ut ábial, séth, enóc, nóe ['i.e. He is nearer to Gentiles, i.e. quia, etc., ut Abel, Seth, Enoch, Noah.']
Rom. 3.30quoniam quidem unus est Deus, qui justificat circumcisionem ex fide, et præputium per fidem.
Wb. 2b18 MS➚Thes. I 505➚ Deus: .i. ciasbiursa deus iudeorum et deus gentium unus est deus rl. ['i.e. though I say Deus, etc.']
Wb. 2b19 MS➚Thes. I 505➚ fidem: .i. indí crettes cen imdibe storide ['i.e. of him who believes without material circumcision.']
Rom. 3.31Legem ergo destruimus per fidem ? Absit : sed legem statuimus.
Wb. 2a22 MS➚Thes. I 504➚ amaritudine: .i. ocech cenélu serbe ['i.e. instead of the stony so that it is a spiritual circumcision and not destruction of (the) Law.']
Wb. 2b20 MS➚Thes. I 506➚ fidem: incoscramni .i. quando dicimus per fidem ['i.e. do we destroy? i.e. quando, etc.']
Wb. 2b21 MS➚Thes. I 506➚ Absit: .i. níconchoscram ['i.e. we destroy not.']
Wb. 2b22 MS➚Thes. I 506➚ statuimus: .i. dum probamus uerum esse quod promissit ut dabo uobís (cor) carnium .i. tarési lapidei condid imdibe spirtálde et ni ... coscrad legis ['i.e. instead of the stony so that it is a spiritual circumcision and not destruction of (the) Law.']
Wb. 2b22 MS➚Thes. I 506➚ statuimus: .i. dum probamus uerum esse quod promissit ut dabo uobís (cor) carnium .i. tarési lapidei condid imdibe spirtálde et ni ... coscrad legis ['i.e. instead of the stony so that it is a spiritual circumcision and not destruction of (the) Law.']
Rom. 4.1Quid ergo dicemus invenisse Abraham patrem nostrum secundum carnem ?
Wb. 2a23 MS➚Thes. I 504➚ est: .i. doberat maldactin forcách ['he is our father according to the flesh, quia, etc.']
Wb. 2b23 MS➚Thes. I 506➚ carnem: .i. secundum circumcisionem carnis ɫ. ishé arnathir iarcolinn quia de genere abrachae fuerunt ['he is our father according to the flesh, quia, etc.']
Wb. 2b23 MS➚Thes. I 506➚ carnem: .i. secundum circumcisionem carnis ɫ. ishé arnathir iarcolinn quia de genere abrachae fuerunt ['he is our father according to the flesh, quia, etc.']
Rom. 4.2Si enim Abraham ex operibus justificatus est, habet gloriam, sed non apud Deum
Rom. 4.3Quid enim dicit Scriptura ? Credidit Abraham Deo, et reputatum est illi ad justitiam.
Wb. 2b24 MS➚Thes. I 506➚ iustitiam: .i. istrihiris rofírianiged ní trignímu rechtidi ['i.e. it is through faith that he has been justified, not through deeds of the Law.']
Rom. 4.4Ei autem qui operatur, merces non imputatur secundum gratiam, sed secundum debitum.
Wb. 2b25 MS➚Thes. I 506➚ debitum: .i. iar fíach
Wb. 2b26 MS➚Thes. I 506➚ debitum: .i. mad fochricc som nípa deoladacht acht bid fiach istrideoladacht didiu ronóibad ní archomalnad recto ['i.e. if it is a payment it will not be grace, but it will be a debt: it is through grace, then, that he has been sanctified, not for fulfilling (the) Law.']
Rom. 4.5Ei vero qui non operatur, credenti autem in eum, qui justificat impium, reputatur fides ejus ad justitiam secundum propositum gratiæ Dei.
Wb. 2b27 MS➚Thes. I 506➚ credenti: .i. dondí creites ['to him that believes.']
Wb. 2b28 MS➚Thes. I 506➚ iustitiam: .i. firianichthi ahiress ['i.e. his faith justifies him.']
Rom. 4.6Sicut et David dicit beatitudinem hominis, cui Deus accepto fert justitiam sine operibus :
Wb. 2c1 MS➚Thes. I 506➚ operibus: .i. isgratis ní per opera ['i.e. it is gratis, not per opera.']
Rom. 4.7Beati, quorum remissæ sunt iniquitates, / et quorum tecta sunt peccata.
Wb. 2c2 MS➚Thes. I 506➚ iniquitates: .i. isfind ambethu ['i.e. blessed is their life.']
Rom. 4.8Beatus vir, cui non imputavit Dominus peccatum.
Rom. 4.9Beatitudo ergo hæc in circumcisione tantum manet, an etiam in præputio ? Dicimus enim quia reputata est Abrahæ fides ad justitiam.
Wb. 2c3 MS➚Thes. I 506➚ manet: .i. nífedligedar .i. alled friabracham ['i.e. it abides not, i.e. as regards Abraham']
Rom. 4.10Quomodo ergo reputata est ? in circumcisione, an in præputio ? Non in circumcisione, sed in præputio.
Wb. 2c4 MS➚Thes. I 506➚ est: .i. cain ronóibad abracham trihiris intree ǽm didiu fanacc ['i.e. hath not Abraham been sanctified through faith? is it through it then indeed or not?']
Wb. 2c5 MS➚Thes. I 506➚ circumcisione: .i in intain rombói in circumcisione ['i.e. is it when he has been in circumcisione?']
Wb. 2c6 MS➚Thes. I 506➚ praeputio: .i. inintain rombói in praeputio [in marg.] Isderb linn is ní nimdibiu atruirmed hiresche do ['i.e. is it when he has been in praeputio? We are sure that it is not in circumcision that faith has been imputed to him.']
Rom. 4.11Et signum accepit circumcisionis, signaculum justitiæ fidei, quæ est in præputio : ut sit pater omnium credentium per præputium, ut reputetur et illis ad justitiam :
Wb. 2c7 MS➚Thes. I 507➚ circumcisionis: .i. ↄrobad innachorp ní inchoissised tóbe uitiorum assa anmin ['i.e. so that there might be in his body something to signify (the) excision of vitia from his soul.']
Wb. 2c8 MS➚Thes. I 507➚ fidei: .i. recapitulatio de signo .i. inroimdibed intain rofirianiged ahíress ['i.e. has he been circumcised when his faith has been counted as righteousness?']
Wb. 2c9 MS➚Thes. I 507➚ praeputio: uel per praeputium .i. tri nephthóbe ['i.e. through noncircumcision.']
Rom. 4.12et sit pater circumcisionis non iis tantum, qui sunt ex circumcisione, sed et iis qui sectantur vestigia fidei, quæ est in præputio patris nostri Abrahæ.
Wb. 2c10 MS➚Thes. I 507➚ circumcisione: .i. nidunaibhí fodaimet animdibe colnide tantum manicomolnatar animdibe rúnde uitiorum ['i.e. not unto those who suffer the carnal circumcision tantum unless they fulfil the mystical circumcision of vitia.']
Wb. 2c11 MS➚Thes. I 507➚ Abrachae: acht is athir som innaní techte foirbthetith fidei ut habuit abracham ['but he is father of them that possess perfection fidei ut, etc.']
Rom. 4.13Non enim per legem promissio Abrahæ, aut semini ejus ut hæres esset mundi : sed per justitiam fidei.
Wb. 2c12 MS➚Thes. I 507➚ eius: .i. dorairngred dano rombad oirdnide achland ut in semine tuo rl. ['i.e. it has been foretold, then, that his children would be distinguished, ut, etc.']
Wb. 2c13 MS➚Thes. I 507➚ fidei: .i. istriahiris rambái cachmaith ['i.e. it is through his faith that he has had every good.']
Rom. 4.14Si enim qui ex lege, hæredes sunt : exinanita est fides, abolita est promissio.
Wb. 2c14 MS➚Thes. I 507➚ sunt: .i. iudei filii abrachae .i. matuhé ata horpamin indí rochomalnisset recht ['i.e. if they are heirs who have fulfilled (the) Law.']
Wb. 2c15 MS➚Thes. I 507➚ fides: fides .i. robói laabracham recomallnad rechto ['i.e. which Abraham had before fulfilling (the) Law.']
Wb. 2c16 MS➚Thes. I 507➚ promissio: .i. duroilged quod promisum est abrachae .i. possui té patrem rl. ['i.e. quod promissum has been abolished, etc.']
Rom. 4.15Lex enim iram operatur. Ubi enim non est lex, nec prævaricatio.
Wb. 2c17 MS➚Thes. I 507➚ operatur: .i. arnibiad rath dílgotho et nibiad promisio dosom madtrerecht duairngerthe arisdígal arisdígal manicomollnither side ['i.e. for there would not have been grace of forgiveness and there would not have been promissio to him if it was through (the) Law that the promise was given, for it (the Law) is vengeance, for it is vengeance, unless it be fulfilled.']
Wb. 2c18 MS➚Thes. I 507➚ praeuaricatio: .i. nitairmthecht rechto mani airgara recht ['i.e. it is no transgression of (the) Law unless (the) Law forbid.']
Rom. 4.16Ideo ex fide, ut secundum gratiam firma sit promissio omni semini, non ei qui ex lege est solum, sed et ei qui ex fide est Abrahæ, qui pater est omnium nostrum
Wb. 2c19 MS➚Thes. I 507➚ semini: .i. non ei qui ex lege .i. óre isdeolid bid fír atairngire ['i.e. because it is a grace the promise will be true.']
Wb. 2c20 MS➚Thes. I 508➚ Abrachae: .i. mad cosmil ahires frihiris abrachae ['i.e. if his faith be like unto Abraham’s faith.']
Wb. 2c21 MS➚Thes. I 508➚ nostrorum: .i. ataat danorpe rogab abracham .i. orpe colnide per circumcisionem .i. tír tairngiri et ished rogab isaác etis patersom omnis gentis trisódin et orpe spirtálde trihiriss (et) is pater som multarum gentium triso(d)in ['i.e. there are two heritages which Abraham has obtained, to wit, a carnal heritage per circumcisionem, that is, the Land of Promise,–and it is this that Isaac has obtained, and thereby he is pater omnis gentis–and a spiritual heritage through faith, and thereby he is pater multarum gentium.']
Rom. 4.17(sicut scriptum est : Quia patrem multarum gentium posui te) ante Deum, cui credidit, qui vivificat mortuos, et vocat ea quæ non sunt, tamquam ea quæ sunt :
Wb. 2c22 MS➚Thes. I 508➚ te: Pelagius: non gentis israhelis tantum sed omnium .i. hiressach mundi ['i.e. of (the) faithful ones mundi.']
Rom. 4.18qui contra spem in spem credidit, ut fieret pater multarum gentium secundum quod dictum est ei : Sic erit semen tuum.
Wb. 2c23 MS➚Thes. I 508➚ credidit: .i. combart do sarre ['i.e. that Sara would conceive.']
Wb. 2c24 MS➚Thes. I 508➚ gentium: .i. ba contra spem dó epert friss rombad pater multarum gentium et difficerunt muliebria sarre et ipse ualde senex fuit sed tamen credidit ut fieret ['i.e. it was contra spem to him that it should be said to him that he should be pater, etc.']
Rom. 4.19Et non infirmatus est fide, nec consideravit corpus suum emortuum, cum jam fere centum esset annorum, et emortuam vulvam Saræ.
Wb. 2c25 MS➚Thes. I 508➚ fide: .i. nipo lobur ahires cepu friaicned quod dictum est ['i.e. his faith was not weak, though quod dictum est was contrary to nature.']
Wb. 2c26 MS➚Thes. I 508➚ emortuum: .i. ledmarb
Wb. 2c27 MS➚Thes. I 508➚ esset: .i. ishé aammus lemm ['this I deem his temptation.']
Rom. 4.20In repromissione etiam Dei non hæsitavit diffidentia, sed confortatus est fide, dans gloriam Deo :
Wb. 2c28 MS➚Thes. I 508➚ hesitauit: .i. nírorois
Wb. 2c29 MS➚Thes. I 508➚ defedentia: .i. hoamiris
Wb. 2d1 MS➚Thes. I 508➚ fide: .i. arranert ahiress dochretim ['i.e. for his faith strengthened him to believe.']
Rom. 4.21plenissime sciens, quia quæcumque promisit, potens est et facere.
Rom. 4.22Ideo et reputatum est illi ad justitiam.
Rom. 4.23Non est autem scriptum tantum propter ipsum quia reputatum est illi ad justitiam :
Wb. 2d2 MS➚Thes. I 508➚ ipsum: .i. niarabracham tantum scriptum est hoc testimonium in genessi acht isdiar foirbthetuni roscríbad ['i.e. not for Abraham tantum, etc.; but it is to perfect us that it has been written.']
Wb. 2d3 MS➚Thes. I 508➚ iustitiam: .i. ished ascriptum ['i.e. this is the scriptum.']
Rom. 4.24sed et propter nos, quibus reputabitur credentibus in eum, qui suscitavit Jesum Christum Dominum nostrum a mortuis,
Wb. 2d4 MS➚Thes. I 508➚ nos: .i. arasechemmar abésu som in fide ['i.e. that we may follow his customs in fide.']
Wb. 2d5 MS➚Thes. I 508➚ quibus: .i. isdúnni ['i.e. it is to us.']
Wb. 2d6 MS➚Thes. I 508➚ eum: .i. deum isdochretim adeachte ['it is to believe in His Godhead.']
Wb. 2d7 MS➚Thes. I 508➚ eum: .i. anadruirmed doabracham .i. fírinne trihíris ['i.e. what has been counted unto Abraham, even righteousness through faith.']
Rom. 4.25qui traditus est propter delicta nostra, et resurrexit propter justificationem nostram.
Wb. 2d8 MS➚Thes. I 509➚ nostram: .i. a persona credentium ut institiam credentium confirmaret .i. isfollus dunni triahesséirgesom asfirdia ['i.e. it is manifest to us through His resurrection that He is very God.']
Rom. 5.1Justificati ergo ex fide, pacem habeamus ad Deum per Dominum nostrum Jesum Christum :
Rom. 5.2per quem et habemus accessum per fidem in gratiam istam, in qua stamus, et gloriamur in spe gloriæ filiorum Dei.
Wb. 2d9 MS➚Thes. I 509➚ gloriamur: .i. nonmóidemni
Rom. 5.3Non solum autem, sed et gloriamur in tribulationibus : scientes quod tribulatio patientiam operatur :
Rom. 5.4patientia autem probationem, probatio vero spem,
Rom. 5.5spes autem non confundit : quia caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum, qui datus est nobis.
Rom. 5.6Ut quid enim Christus, cum adhuc infirmi essemus, secundum tempus, pro impiis mortuus est ?
Wb. 2d10 MS➚Thes. I 509➚ autem: .i. arcia dono
Wb. 2d11 MS➚Thes. I 509➚ est: .i. robtar impii omnes ut non est qui faciat bonum rl. ['i.e. they have been impii omnes, etc.']
Rom. 5.7vix enim pro justo quis moritur : nam pro bono forsitan quis audeat mori
Wb. 2d12 MS➚Thes. I 509➚ mori: .i. isuix asbiur etní non: nam pro bono ['i.e. it is vix I say and not non.']
Rom. 5.8Commendat autem caritatem suam Deus in nobis : quoniam cum adhuc peccatores essemus, secundum tempus,
Wb. 2d13 MS➚Thes. I 509➚ nobís: .i. frisaig .i. attroilli dúnn delegi a nobís .i. dum ausus est quod nullus alius .i. tam facile né illi iniuria sit cum enim aliquid indebite praestatur tunc maxime caritas commendatur ut qualiter sé exhibere debiant recognoscant ['i.e. He commends, i.e. He deserves of us diligi a nobis.']
Rom. 5.9Christus pro nobis mortuus est : multo igitur magis nunc justificati in sanguine ipsius, salvi erimus ab ira per ipsum.
Wb. 2d14 MS➚Thes. I 509➚ ipsum: .i. multo magis suos scire non patitur qui semet ipsum pro impio dedit .i. hóre ronsóirni híc a peccatis nostris condanfírianichthi úadib mór ní besnadblamu foir arsóirad ab ira futura ['i.e. since He saved us híc a peccatis nostris, so that we are justified from them, how much readier will He be to save us ab ira futura.']
Rom. 5.10Si enim cum inimici essemus, reconciliati sumus Deo per mortem filii ejus : multo magis reconciliati, salvi erimus in vita ipsius.
Rom. 5.11Non solum autem : sed et gloriamur in Deo per Dominum nostrum Jesum Christum, per quem nunc reconciliationem accepimus.
Wb. 2d15 MS➚Thes. I 509➚ gloriamur: .i. báigmi
Wb. 2d16 MS➚Thes. I 509➚ accepimus: .i. córe fridia per fidem christi etc. ['i.e. peace with God per, etc.']
Rom. 5.12Propterea sicut per unum hominem peccatum in hunc mundum intravit, et per peccatum mors, et ita in omnes homines mors pertransiit, in quo omnes peccaverunt
Rom. 5.13Usque ad legem enim peccatum erat in mundo : peccatum autem non imputabatur, cum lex non esset.
Wb. 2d17 MS➚Thes. I 509➚ mundo: .i. cenfócre et cenarigud ['i.e. without warning and without perception.']
Wb. 3a1 MS➚Thes. I 509➚ esset: .i. nipoirgnae ↄtanic lex arba habens humanum genus sub suo dominatu ['i.e. it was not evident till (the) Law came, for it was habens etc.']
Rom. 5.14Sed regnavit mors ab Adam usque ad Moysen etiam in eos qui non peccaverunt in similitudinem prævaricationis Adæ, qui est forma futuri.
Wb. 3a2 MS➚Thes. I 509➚ Adae: .i. ciasidbiursa non imputabatur ['i.e. though I say non, etc.']
Rom. 5.15Sed non sicut delictum, ita et donum : si enim unius delicto multi mortui sunt : multo magis gratia Dei et donum in gratia unius hominis Jesu Christi in plures abundavit.
Wb. 3a3 MS➚Thes. I 509➚ sunt: .i. frecre inso mentibus heriticorum dicentium sí adæ dilictum non peccantibus nocuit ergo christi iustitia non credentibus prodest ['i.e. this is an answer mentibus, etc.']
Wb. 3a4 MS➚Thes. I 509➚ plures: .i. diármithi ['innumerable.']
Rom. 5.16Et non sicut per unum peccatum, ita et donum. Nam judicium quidem ex uno in condemnationem : gratia autem ex multis delictis in justificationem.
Wb. 3a5 MS➚Thes. I 509➚ iustificationem: [in marg.] iudicium .i. tri óenpheccad la adam gratia ex multís dilictís la ísu dodóinib ['iudicium, i.e. (came) through one sin by Adam, gratia ex multis delictis (came) by Jesus for human beings.']
Rom. 5.17Si enim unius delicto mors regnavit per unum : multo magis abundantiam gratiæ, et donationis, et justitiæ accipientes, in vita regnabunt per unum Jesum Christum.
Rom. 5.18Igitur sicut per unius delictum in omnes homines in condemnationem : sic et per unius justitiam in omnes homines in justificationem vitæ.
Rom. 5.19Sicut enim per inobedientiam unius hominis, peccatores constituti sunt multi : ita et per unius obeditionem, justi constituentur multi.
Rom. 5.20Lex autem subintravit ut abundaret delictum. Ubi autem abundavit delictum, superabundavit gratia :
Wb. 3a6 MS➚Thes. I 510➚ subintrauit: .i. foindarlid
Wb. 3a7 MS➚Thes. I 510➚ gratia: .i. hodesid forlán triafoilsigud tri recht tanicc iarum gratia iesu christi eo quod lex neminem ad perfectum rl. [in marg.] Non inputabatur som riam fullus fiadchách indectsa ['i.e. when it (sin) had been superabundantly established through its manifestation by (the) Law, then came gratia, etc. it non imputabatur previously: (it is) manifest before every one now.']
Rom. 5.21ut sicut regnavit peccatum in mortem : ita et gratia regnet per justitiam in vitam æternam, per Jesum Christum Dominum nostrum.
Wb. 3a8 MS➚Thes. I 510➚ mortem: .i. ba in mortem paene et corporis ['i.e. it was in mortem poenae, etc.']
Wb. 3a9 MS➚Thes. I 510➚ aeternam: .i. bid in uitam ['i.e. it will be in vitam.']
Wb. 3a10 MS➚Thes. I 510➚ nostrum: .i. istriit atá gratia et ueritas et uita aeterna ['it is through Him is gratia, etc.']
Rom. 6.1Quid ergo dicemus ? permanebimus in peccato ut gratia abundet ?
Wb. 3a11 MS➚Thes. I 510➚ ergo: .i. ciaricc
Wb. 3a12 MS➚Thes. I 510➚ habundet: .i. ↄropimdu de duún ['i.e. so that it may be the more abundant to us.']
Rom. 6.2Absit. Qui enim mortui sumus peccato, quomodo adhuc vivemus in illo ?
Rom. 6.3an ignoratis quia quicumque baptizati sumus in Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus ?
Wb. 3a13 MS➚Thes. I 510➚ Fratres: .i. a iudeu et a geinti hireschu ['i.e. O Jews and O faithful Gentiles!']
Wb. 3a14 MS➚Thes. I 510➚ sumus: .i. iar cosmilius abáis som arincorp marbde frissaroscarsom in passione nifil taidchur do dochum inchoirpsin acht isicorp spirtáldae indeséirgi cenfrescsin báis na hirchri nabíd taidchur dúnni dano donchorp marbdu peccati sicut enim corpus constat ex membrís ita peccatum constat ex uitiis ['i.e. according to the resemblance of His death. For (as to) the mortal body from which He has parted in Passione, there is no return for Him to that body, but it is into the spiritual body of the Resurrection without expectation of death or decay. Let there not, then, be a return for us to the mortal body of peccatam, etc.']
Rom. 6.4Consepulti enim sumus cum illo per baptismum in mortem : ut quomodo Christus surrexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitæ ambulemus.
Wb. 3a15 MS➚Thes. I 510➚ mortem: .i. intain diagmani fobaithis iscosmulius aadnacuil acus abáis dúnni ['i.e. when we undergo baptism it is a similitude to us of His burial and His death.']
Rom. 6.5Si enim complantati facti sumus similitudini mortis ejus : simul et resurrectionis erimus
Rom. 6.6Hoc scientes, quia vetus homo noster simul crucifixus est, ut destruatur corpus peccati, et ultra non serviamus peccato.
Wb. 3b1 MS➚Thes. I 510➚ peccato: .i. isairi rocload ['i.e. it is therefore that it has been overcome.']
Rom. 6.7Qui enim mortuus est, justificatus est a peccato.
Rom. 6.8Si autem mortui sumus cum Christo, credimus quia simul etiam vivemus cum Christo,
Rom. 6.9scientes quod Christus resurgens ex mortuis jam non moritur : mors illi ultra non dominabitur.
Wb. 3b2 MS➚Thes. I 510➚ moritur: .i. act bid bidbéo ['i.e. but He will be ever-living.']
Rom. 6.10Quod enim mortuus est peccato, mortuus est semel : quod autem vivit, vivit Deo.
Wb. 3b3 MS➚Thes. I 510➚ semel: .i. oinecht appecad amal noinect rombebe colinn crist ['i.e. once out of sin as once Christ’s flesh has died.']
Wb. 3b4 MS➚Thes. I 510➚ Deo: .i. isbithbeo corp crist post resurrectionem in gloria dietatis ['i.e. Christ’s body is ever-living post, etc.']
Rom. 6.11Ita et vos existimate vos mortuos quidem esse peccato, viventes autem Deo, in Christo Jesu Domino nostro.
Wb. 3b5 MS➚Thes. I 511➚ existimate: .i. midid
Wb. 3b6 MS➚Thes. I 511➚ peccato: .i. adib mairb arainn pecctha badbii immurgu inísu crist ['i.e. ye are dead as regards sin: be ye alive, however, in Jesus Christ.']
Wb. 3b7 MS➚Thes. I 511➚ Iesu: .i. badbithbíi inísu crist hore adabaill dosom quia ipse uiuus est semper ['i.e. be ye ever-living in Jesus Christ because ye are members of His, quia, etc.']
Rom. 6.12Non ergo regnet peccatum in vestro mortal1 Cor.ore ut obediatis concupiscentiis ejus.
Wb. 3b8 MS➚Thes. I 511➚ corpore: .i. ibartolaib marbdib táircet báas dúib ['i.e. in your mortal desires which cause death unto you.']
Wb. 3b9 MS➚Thes. I 511➚ oboediatis: .i. conoairladigthe
Wb. 3b10 MS➚Thes. I 511➚ eius: .i. combed hed nobed and ubi praedicit qui mortui sumus peccato quomodo iterum uiuemus ['i.e. so that that should be there.']
Rom. 6.13Sed neque exhibeatis membra vestra arma iniquitatis peccato : sed exhibete vos Deo, tamquam ex mortuis viventes : et membra vestra arma justitiæ Deo.
Wb. 3b11 MS➚Thes. I 511➚ peccato: .i. nitidbarid farmbaullu inirgail arbeolu diabuil ['i.e. ye shall not display your members in conflict before the Devil.']
Rom. 6.14Peccatum enim vobis non dominabitur : non enim sub lege estis, sed sub gratia.
Wb. 3b12 MS➚Thes. I 511➚ gratia: .i. durolged dúib per gratiam ['i.e. pardon has been given you per gratiam.']
Rom. 6.15Quid ergo ? peccabimus, quoniam non sumus sub lege, sed sub gratia ? Absit.
Wb. 3b13 MS➚Thes. I 511➚ ergo: .i. ciaricc
Rom. 6.16Nescitis quoniam cui exhibetis vos servos ad obediendum, servi estis ejus, cui obeditis, sive peccati ad mortem, sive obeditionis ad justitiam ?
Wb. 3b14 MS➚Thes. I 511➚ oboediendum: .i. doaurlatu
Wb. 3b15 MS➚Thes. I 511➚ oboeditis: .i. sechiphé imdodia imdopheccad madudia .i. doirladugud adibmogæ indísin ['i.e. whosoever it be, whether to God or to sin, if to God, i.e. to obey, ye are servants of Him.']
Wb. 3b16 MS➚Thes. I 511➚ mortem: .i. paene ished adúlchinne ['i.e. of poena: that is its reward.']
Wb. 3b17 MS➚Thes. I 511➚ oboeditionis: .i. indaurlatath
Wb. 3b18 MS➚Thes. I 511➚ aeternam: .i. uita aeterna ishe adúlchinnesidi ['i.e. life eternal, this is its reward.']
Rom. 6.17Gratias autem Deo quod fuistis servi peccati, obedistis autem ex corde in eam formam doctrinæ, in quam traditi estis.
Wb. 3b19 MS➚Thes. I 511➚ peccati: .i. atluchur dodia cerubaid fopheccad nachibfel ['i.e. I give thanks to God, that though ye were under sin, ye are not.']
Wb. 3b20 MS➚Thes. I 511➚ peccati: .i. cibcenél tra diaroscribad indepistil so doadbadar fomáam quoniam dicit serui rl. ['i.e. whatever be (the) nation to which this epistle has been written, it is shewn (to have been) under a yoke quoniam, etc.']
Wb. 3b21 MS➚Thes. I 511➚ estis: .i. niécen dobimchomartt achtis dúdract lib ['i.e. it is not necessity that has constrained you, but it is your desire.']
Rom. 6.18Liberati autem a peccato, servi facti estis justitiæ.
Wb. 3b22 MS➚Thes. I 511➚ peccato: .i. gratia dei .i. ni triib fadéisne sed per deum et per gratiam suam ['i.e. not through yourselves, sed, etc.']
Rom. 6.19Humanum dico, propter infirmitatem carnis vestræ : sicut enim exhibuistis membra vestra servire immunditiæ, et iniquitati ad iniquitatem, ita nunc exhibete membra vestra servire justitiæ in sanctificationem.
Wb. 3b23 MS➚Thes. I 511➚ uestrae: quasi dixiset ní dochumacht dúib aforcital forndobcanar rl. ['not feeble to you is the teaching by which ye are taught.']
Wb. 3b24 MS➚Thes. I 512➚ inmunditiae: .i. docachcenéolu aṅglaine ['i.e. to every kind of impurity.']
Wb. 3b25 MS➚Thes. I 512➚ iniquitati: .i. docachceneoli cloine ['i.e. to every kind of iniquity.']
Wb. 3b26 MS➚Thes. I 512➚ uestra: .i.farnuili baullu ['i.e. all your members.']
Wb. 3b27 MS➚Thes. I 512➚ iustificationem: .i. dofarfírianugud ['i.e. to justify yourselves.']
Wb. 3b28 MS➚Thes. I 512➚ iustificationem: .i. ced ed tra fodeud amal foruigensid dopeccad fognid dofírinni et beded noibde ['i.e. what is it then finally? As ye have served sin serve righteousness, and be sanctified.']
Rom. 6.20Cum enim servi essetis peccati, liberi fuistis justitiæ
Rom. 6.21Quem ergo fructum habuistis tunc in illis, in quibus nunc erubescitis ? nam finis illorum mors est.
Wb. 3b29 MS➚Thes. I 512➚ fructum: .i. cetorad
Wb. 3b30 MS➚Thes. I 512➚ est: .i. isdedbir dúib cidmebul lib ataidmet nam finis rl. ['i.e. it is reasonable that ye should be ashamed to call them to remembrance, nam, etc.']
Rom. 6.22Nunc vero liberati a peccato, servi autem facti Deo, habetis fructum vestrum in sanctificationem, finem vero vitam æternam.
Wb. 3b31 MS➚Thes. I 512➚ aeternam: .i. bid hinoibad dúibsi ón ['i.e. that will be unto sanctification to you.']
Rom. 6.23Stipendia enim peccati, mors. Gratia autem Dei, vita æterna, in Christo Jesu Domino nostro.
Wb. 3c1 MS➚Thes. I 512➚ mors: [In summo marg.] ɫ. fochricci et ni cumme són ... fri ...... firinne stipendium didiu ainm indlóge doberr domiledaib armílte ['i.e. wages, and not the same (is) that ... righteousness. Stipendium, then, is the name of the pay that is given to soldiers for military service.']
Wb. 3c2 MS➚Thes. I 512➚ nostro: .i. trichretim inísu ɫ. isinbeothu itáa ísu iarnesséirgu ['i.e. through belief in Jesus, or in the life wherein Jesus is after resurrection.']
Rom. 7.1An ignoratis, fratres (scientibus enim legem loquor), quia lex in homine dominatur quanto tempore vivit ?
Wb. 3c3 MS➚Thes. I 512➚ ignor͘atis: .i. incuntubart lib inso ['i.e. do ye doubt this?']
Wb. 3c4 MS➚Thes. I 512➚ loquor: .i. accaldam auctor indrecto inso .i. ismaith intóis éula doaccaldam ['i.e. this (is) an address to the teachers of the Law, i.e. it is good to address the wise folk.']
Wb. 3c5 MS➚Thes. I 512➚ uiuit: .i. cidcían cidgair ['i.e. be it it long, be it it short.']
Rom. 7.2Nam quæ sub viro est mulier, vivente viro, alligata est legi : si autem mortuus fuerit vir ejus, soluta est a lege viri.
Wb. 3c6 MS➚Thes. I 512➚ mulier: .i. is friss nasamlur ['i.e. it is to him (the husband) I compare it (the Law).']
Rom. 7.3Igitur, vivente viro, vocabitur adultera si fuerit cum alio viro : si autem mortuus fuerit vir ejus, liberata est a lege viri, ut non sit adultera si fuerit cum alio viro.
Wb. 3c7 MS➚Thes. I 512➚ uiro: .i. afer dligid ['i.e. her lawful husband.']
Wb. 3c8 MS➚Thes. I 512➚ uiro: .i. dofiur indligid ['i.e. to an unlawful husband.']
Wb. 3c9 MS➚Thes. I 512➚ adultera: .i. combed adultera ['so that she should be adultera.']
Wb. 3c10 MS➚Thes. I 512➚ uiro: .i. ciabed ['i.e. though she be.']
Rom. 7.4Itaque fratres mei, et vos mortificati estis legi per corpus Christi : ut sitis alterius, qui ex mortuis resurrexit, ut fructificemus Deo.
Wb. 3c11 MS➚Thes. I 512➚ legi: .i. fognama .i. commoriando ['i.e. of service.']
Wb. 3c12 MS➚Thes. I 512➚ altirius: .i. ní adaltras dúib ['i.e. it is not adultery for you.']
Wb. 3c13 MS➚Thes. I 512➚ Deo: .i. adcomla friu fessin infectso ['i.e. he joins Himself to them now.']
Rom. 7.5Cum enim essemus in carne, passiones peccatorum, quæ per legem erant, operabantur in membris nostris, ut fructificarent morti.
Wb. 3c14 MS➚Thes. I 513➚ morti: .i. robtar hesid aidmi oipretho pectho intainsin ['i.e. they have been instruments of committing sin then.']
Rom. 7.6Nunc autem soluti sumus a lege mortis, in qua detinebamur, ita ut serviamus in novitate spiritus, et non in vetustate litteræ.
Wb. 3c15 MS➚Thes. I 513➚ detenbamur: .i. in nouo hore nádmair peccad diaforgénsam cose is heside dorárricc báas dúnni ['i.e. in novo, since sin which we have served hitherto remains not: it is this that has caused death to us.']
Wb. 3c16 MS➚Thes. I 513➚ spiritus: .i. icomairbirt núidi iarfoisitin hirisse cenpecad ['i.e. in a new way of life, after confession of faith, without sin.']
Wb. 3c17 MS➚Thes. I 513➚ literae: .i. nisin chomairbirt arsid fopeccad ['i.e. not in the old way of life under sin.']
Rom. 7.7Quid ergo dicemus ? lex peccatum est ? Absit. Sed peccatum non cognovi, nisi per legem : nam concupiscentiam nesciebam, nisi lex diceret : Non concupisces
Wb. 3c18 MS➚Thes. I 513➚ ergo: .i. cericc praeponit
Wb. 3c19 MS➚Thes. I 513➚ est: .i. inpeccad non ['i.e. is it sin? non.']
Wb. 3c20 MS➚Thes. I 513➚ Absit: .i. armbad peccad ['i.e. that it be sin.']
Wb. 3c21 MS➚Thes. I 513➚ legem: .i. isairi asberar lex peccati hóre donadbat pecthu ex persona uiuentis sub lege dicit pelagius peccatum esse non sensi ['i.e. therefore lex peccati is said, because it manifests sins ex persona, etc.']
Wb. 3c22 MS➚Thes. I 513➚ concupisces: .i. isindectsa rafetarsa aspeccad comaccobor hore adrograd ['i.e. it is now I know it, that concupiscence is sin because it has been forbidden.']
Rom. 7.8Occasione autem accepta, peccatum per mandatum operatum est in me omnem concupiscentiam. Sine lege enim peccatum mortuum erat.
Wb. 3c23 MS➚Thes. I 513➚ accepta: .i. mandati .i. ropofochonn gnímo donpeccad a nirgaire ['i.e. the prohibition has been the cause of the doing by sin.']
Wb. 3c24 MS➚Thes. I 513➚ mandatum: .i. rosariged mandatum occo ['i.e. the mandatum has been violated in it.']
Wb. 3c25 MS➚Thes. I 513➚ concupiscentiam: .i. ishé inpeccad rogéni anuile comaccobor [in marg.] .i. na comaccobor ararograd irect ragéni peccad in mé et rosariged mandatum legis occa ['i.e. it is sin which has wrought every concupiscence, i.e. any concupiscence which had been forbidden in (the) Law sin has wrought it in me, and the mundatum Legis has been violated in it.']
Wb. 3c26 MS➚Thes. I 513➚ erat: .i. doménarsa ba marb peccad hore nán rairigsiur ['i.e. I thought that sin was dead because I had not perceived it.']
Rom. 7.9Ego autem vivebam sine lege aliquando : sed cum venisset mandatum, peccatum revixit.
Wb. 3c27 MS➚Thes. I 513➚ aliquando: .i. doménarsa ropsa beo intain nádrairigsiur peccad ↄdanicc recht ['i.e. I thought that I was alive when I had not perceived sin, till (the) Law came.']
Rom. 7.10Ego autem mortuus sum : et inventum est mihi mandatum, quod erat ad vitam, hoc esse ad mortem
Wb. 3c28 MS➚Thes. I 513➚ uitam: .i. robad bethu dom díanchomalninn ['i.e. it would have been life to me if I fulfilled it.']
Wb. 3c29 MS➚Thes. I 513➚ mortem: .i. doráricc baás dom athairmthect ['i.e. transgressing it has caused death to me.']
Rom. 7.11Nam peccatum occasione accepta per mandatum, seduxit me, et per illud occidit.
Wb. 3c30 MS➚Thes. I 514➚ me: .i. nagníusa iárnairgairiu .i. non concupisces ['i.e. I do it after it has been forbidden, i.e. non, etc.']
Rom. 7.12Itaque lex quidem sancta, et mandatum sanctum, et justum, et bonum.
Wb. 3c31 MS➚Thes. I 514➚ bonum: .i. brithemnact inso etfrecre dondi asrobrad quid ergo dicemus rl. ['i.e. a judgment, this, and an answer to that which has been said quid ergo, etc. [c. vii, v. 7].']
Rom. 7.13Quod ergo bonum est, mihi factum est mors ? Absit. Sed peccatum, ut appareat peccatum, per bonum operatum est mihi mortem : ut fiat supra modum peccans peccatum per mandatum.
Wb. 3c32 MS➚Thes. I 514➚ est: interrogatio .i. indixnigedar ['i.e. is it?']
Wb. 3c33 MS➚Thes. I 514➚ mors: .i. ined fodera báas domsa atimne sainemail sin ['i.e. is what causes death to me that excellent commandment?']
Wb. 3c34 MS➚Thes. I 514➚ mortem: .i. non mandatum fodera báas domsa ['i.e. non mandatum which causes death to me.']
Wb. 3c35 MS➚Thes. I 514➚ modum: .i. ismoo iárnaarigud quam ante ['i.e. it is more after being perceived quam ante.']
Wb. 3c36 MS➚Thes. I 514➚ legis: .i. dartimne recto dognither intimmarmus ['i.e. in transgression of the commandment of (the) Law sin is committed.']
Rom. 7.14Scimus enim quia lex spiritualis est : ego autem carnalis sum, venundatus sub peccato.
Wb. 3c37 MS➚Thes. I 514➚ sum: .i. holuid adam tarréir Pelagius: carnaliter uiuere consueui ['i.e. since Adam transgressed (God’s) will.']
Wb. 3c38 MS➚Thes. I 514➚ peccato: .i. ab adam ɫ. romrir mothol cholnide condumfel fomám pectho ['i.e. from Adam: or my carnal desire has sold me, so that I am under the yoke of sin.']
Rom. 7.15Quod enim operor, non intelligo : non enim quod volo bonum, hoc ago : sed quod odi malum, illud facio.
Wb. 3d1 MS➚Thes. I 514➚ operor: .i. hothuil mochollno ['i.e. from desire of my flesh.']
Rom. 7.16Si autem quod nolo, illud facio : consentio legi, quoniam bona est.
Wb. 3d2 MS➚Thes. I 514➚ facio: .i. adas ciadagnéo ['i.e. though if I do it.']
Rom. 7.17Nunc autem jam non ego operor illud, sed quod habitat in me peccatum.
Rom. 7.18Scio enim quia non habitat in me, hoc est in carne mea, bonum. Nam velle, adjacet mihi : perficere autem bonum, non invenio
Wb. 3d3 MS➚Thes. I 514➚ mea: .i. ni incholinn donatháira acht isanaccobor ['i.e. it is not the flesh that he censures, but it is the longing.']
Wb. 3d4 MS➚Thes. I 514➚ mihi: .i. ni síratrab act is cuit fresligi ['i.e. not a continual dwelling, but a mere adjacence.']
Wb. 3d5 MS➚Thes. I 514➚ inuenio: .i. ished aperficire lessom forbe indagimrata centetarcor drogimrato ['i.e. this he deems perficere, the completion of the good intention without interposing an evil intention.']
Rom. 7.19Non enim quod volo bonum, hoc facio : sed quod nolo malum, hoc ago.
Wb. 3d6 MS➚Thes. I 514➚ ago: .i. opus tairmthecto et nidiaforbu act iscuitir imraito ['i.e. opus of transgression, but it is with respect to meditation and not to completing it.']
Rom. 7.20Si autem quod nolo, illud facio : jam non ego operor illud, sed quod habitat in me, peccatum.
Wb. 3d7 MS➚Thes. I 514➚ facio: ingním carne perficere ['the deed carne, etc.']
Rom. 7.21Invenio igitur legem, volenti mihi facere bonum, quoniam mihi malum adjacet :
Wb. 3d8 MS➚Thes. I 514➚ bonum: .i. iscuit airicc camai nigaib airechas ['i.e. it is a mere finding however; it gets not leadership.']
Rom. 7.22condelector enim legi Dei secundum interiorem hominem :
Wb. 3d9 MS➚Thes. I 515➚ Condilector: .i. conasarcaigim
Wb. 3d10 MS➚Thes. I 515➚ Dei: .i. is suaichnid sund tra asrect maid asmbeir do airiuc túas ['i.e. it is obvious here, then, that it is a good law, which he says above he has found.']
Wb. 3d11 MS➚Thes. I 515➚ hominem: .i. issí indainim asairlam dochomalnad recto dé ní incorpp ['i.e. it is the soul that is ready to fulfil God’s law, not the body.']
Rom. 7.23video autem aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis meæ, et captivantem me in lege peccati, quæ est in membris meis.
Wb. 3d12 MS➚Thes. I 515➚ meís: .i. airlama dodenum uilcc ['i.e. ready to do evil.']
Wb. 3d13 MS➚Thes. I 515➚ meae: .i. accobor lammenmuin maid doimradud act nandléicci concupiscentia carnalis ['i.e. my mind has a longing to intend good, only that concupiscentia carnalis does not allow it.']
Wb. 3d14 MS➚Thes. I 515➚ peccati: .i. isidorus quasi dixiset in lege sua .i. hirect fognamo dopheccad ['i.e. Isidorus: quasi, etc., i.e. in (the) law of service to sin.']
Wb. 3d15 MS➚Thes. I 515➚ meís: .i. ishé gaibes airechas in membris meis ['i.e. it is it (the law of sin) that gets leadership in membris meis.']
Rom. 7.24Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus ?
Wb. 3d16 MS➚Thes. I 515➚ Dei: .i. manimchobrad rad dǽ dagéna cammaib ['i.e. (no power,) unless God’s grace should help me: it will do it, however.']
Rom. 7.25gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum. Igitur ego ipse mente servio legi Dei : carne autem, legi peccati.
Rom. 8.1Nihil ergo nunc damnationis est iis qui sunt in Christo Jesu : qui non secundum carnem ambulant.
Wb. 3d17 MS➚Thes. I 515➚ est: .i. siu ná tall ['i.e. here nor there (i.e. beyond the grave).']
Wb. 3d18 MS➚Thes. I 515➚ Iesu: .i. ithé cretite in ísu ['i.e. it is they who believe in Jesus.']
Rom. 8.2Lex enim spiritus vitæ in Christo Jesu liberavit me a lege peccati et mortis.
Wb. 3d19 MS➚Thes. I 515➚ uitae: .i. spiritalis léx .i. doáirci bethid dúnni trichretim inísu crist ['i.e. it causes life to us through belief in Jesus Christ.']
Wb. 3d20 MS➚Thes. I 515➚ peccati: .i. romsóirsa rect spirto direct pectho ['i.e. the law of the spirit has delivered me from the law of sin.']
Wb. 3d21 MS➚Thes. I 515➚ mortis: .i. mosi istrisuide doárbas peccad trisambí baás ['i.e. (the law) of Moses: ’tis through it has been shown sin through which is death.']
Rom. 8.3Nam quod impossibile erat legi, in quo infirmabatur per carnem : Deus Filium suum mittens in similitudinem carnis peccati et de peccato, damnavit peccatum in carne,
Wb. 3d22 MS➚Thes. I 515➚ legi: .i. oglinath indfirinnigtho sin ['i.e. complete accomplishment of that justification.']
Wb. 3d23 MS➚Thes. I 515➚ peccatí: .i. icosmulius collno iróbe peccad ['i.e. into likeness of flesh wherein has been sin.']
Wb. 3d24 MS➚Thes. I 515➚ carne: .i. hi fóisite césto diacholinsom ['i.e. in confession of suffering by His flesh.']
Rom. 8.4ut justificatio legis impleretur in nobis, qui non secundum carnem ambulamus, sed secundum spiritum.
Wb. 3d25 MS➚Thes. I 515➚ legis: .i. nach fírianugud forchomnucuir hirect ['i.e. any justification which was made in the Law.']
Wb. 3d26 MS➚Thes. I 515➚ nobis: .i. conocomalnithe indiunni ['i.e. that it might be fulfilled in us.']
Wb. 3d27 MS➚Thes. I 515➚ spiritum: .i. isinchruthsin bimmi nóibni ['i.e. it is in that wise we shall be holy.']
Rom. 8.5Qui enim secundum carnem sunt, quæ carnis sunt, sapiunt : qui vero secundum spiritum sunt, quæ sunt spiritus, sentiunt.
Wb. 3d28 MS➚Thes. I 516➚ sapiunt: .i. arniasse nóib disuidib ['i.e. for not easy is it (to make) saints of them.']
Wb. 3d29 MS➚Thes. I 516➚ sapiunt: .i. ithésidi immurgu beta hícthi ['i.e. it is they, however, who shall be saved.']
Rom. 8.6Nam prudentia carnis, mors est : prudentia autem spiritus, vita et pax :
Wb. 3d30 MS➚Thes. I 516➚ est: .i. mali uicem reddere issí didiu trebaire chollno cecha dethidnea domundi doimradud cen imradud nanemde ['this then is ‘prudence of the flesh,’ to consider all mundane cares without considering the heavenly.']
Wb. 3d31 MS➚Thes. I 516➚ uita: .i. bid bethu ['i.e. it will be life.']
Wb. 3d32 MS➚Thes. I 516➚ pax: .i. bid core fridia ['i.e. it will be peace towards God.']
Rom. 8.7quoniam sapientia carnis inimica est Deo : legi enim Dei non est subjecta, nec enim potest.
Wb. 3d33 MS➚Thes. I 516➚ Deo: .i. is miscuis do dia ['i.e. it is hatred to God.']
Wb. 3d34 MS➚Thes. I 516➚ potest: .i. atá dethiden fuiri cene .i. imradud inna réte domunde ['i.e. there is care on it, besides, to wit, consideration of the mundane things.']
Rom. 8.8Qui autem in carne sunt, Deo placere non possunt.
Rom. 8.9Vos autem in carne non estis, sed in spiritu : si tamen Spiritus Dei habitat in vobis. Si quis autem Spiritum Christi non habet, hic non est ejus.
Wb. 4a1 MS➚Thes. I 516➚ Uos: romani
Wb. 4a2 MS➚Thes. I 516➚ estis: .i. fobésad cech dachpreceptoro molid et álgenigid resíu rocúrsacha ['i.e. according to the practice of every good preceptor, he praises and soothes before he reprimands.']
Wb. 4a3 MS➚Thes. I 516➚ spiritu: .i. isfarafie duib nidóir farmbethu ['i.e. it is in your power, not base is your life.']
Wb. 4a4 MS➚Thes. I 516➚ uobis: .i. isamlid cammaib ataidsi in spiritu et isasse dúib maid do denum ['i.e. it is thus, however, that ye are, in spiritu, and it is easy for you to do good.']
Rom. 8.10Si autem Christus in vobis est, corpus quidem mortuum est propter peccatum, spiritus vero vivit propter justificationem.
Wb. 4a5 MS➚Thes. I 516➚ peccatum: .i. arnaderna peccad ['i.e. that it may not commit sin.']
Wb. 4a6 MS➚Thes. I 516➚ iustificationem: .i. ciabeid crist indibsi trefóisitin hirisse in babtismo et isbeo indanim trisodin is marb incorp immurgu trisnasenpecthu cerudglanta tribathis níta cumacc do cháingním condid diusgea inspirut nóib ['i.e. though Christ be in you through confession of faith in baptismo, and the soul is thereby alive, the body nevertheless is dead through the old sins. Though it should have been cleansed through baptism, it is not able to do well until the Holy Spirit awake it.']
Rom. 8.11Quod si Spiritus ejus, qui suscitavit Jesum a mortuis, habitat in vobis : qui suscitavit Jesum Christum a mortuis, vivificabit et mortalia corpora vestra, propter inhabitantem Spiritum ejus in vobis.
Wb. 4a7 MS➚Thes. I 516➚ uobis: .i. arnipadóir ateg noigedsin inspirito ['i.e. for that guest-house of the Spirit will not be base.']
Rom. 8.12Ergo fratres, debitores sumus non carni, ut secundum carnem vivamus.
Wb. 4a8 MS➚Thes. I 517➚ carni: .i. nitat pecthi collnidi híccatar and indechtso cebtar hé riam ['i.e. it is not fleshly sins which are paid for there now, though it was they before.']
Wb. 4a9 MS➚Thes. I 517➚ uiuamus: .i. congnemmis gnímu colno ut ante fecimus ['that we should do the deeds of flesh ut, etc.']
Wb. 4a10 MS➚Thes. I 517➚ uiuamus: .i. cenutad suíre dlegtir féich dúib et dún huili atcomlasom friu ardislemnethu de dohícc innafíach ['though ye are at ease(?), debts are owed by you and by us all. He adds himself to them that they may be the willinger to pay the debts.']
Rom. 8.13Si enim secundum carnem vixeritis, moriemini : si autem spiritu facta carnis mortificaveritis, vivetis.
Wb. 4a11 MS➚Thes. I 517➚ moriemini: .i. báas péne .i. ɫ. quando caro moritur ['i.e. a penal death.']
Wb. 4a12 MS➚Thes. I 517➚ mortificaueritis: .i. nibo líach dano amarbad ['i.e. killing them therefore were not regrettable.']
Wb. 4a13 MS➚Thes. I 517➚ uiuetis: .i. uita aeterna .i. bidsamlid bid bidbethu mamarbitir facta carnis ['i.e. thus it will be life eternal if facta carnis be slain.']
Rom. 8.14Quicumque enim Spiritu Dei aguntur, ii sunt filii Dei.
Wb. 4a14 MS➚Thes. I 517➚ aguntur: .i. conirchloiter .i. madhé áluum ut di filio dicitur agebatur a spiritu ['i.e. are driven, i.e. if He be their pilot, ut, etc.']
Rom. 8.15Non enim accepistis spiritum servitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus : Abba (Pater).
Rom. 8.16Ipse enim Spiritus testimonium reddit spiritui nostro quod sumus filii Dei.
Wb. 4a15 MS➚Thes. I 517➚ Dei: .i. ished inso didiu testimonium quod sumus ['i.e. this then is the testimonium, etc.']
Rom. 8.17Si autem filii, et hæredes : hæredes, quidem Dei, cohæredes autem Christi : si tamen compatimur ut et conglorificemur.
Wb. 4a16 MS➚Thes. I 517➚ Christi: .i. cororannam áorpe fri crist ['i.e. so that we may part His heritage with Christ.']
Wb. 4a17 MS➚Thes. I 517➚ glorificemur: .i. qui similis ei erimus .i. isamlid bamicoeheredes máconfodmam amal crist uel cum Christo uel inuicem ['i.e. it is thus we shall be co-heirs if we suffer together like Christ, vel, etc.']
Wb. 4a18 MS➚Thes. I 517➚ glorificemur: .i. indindocbál doratad docrist condartar dúnni less ut scimus quoniam cum apparuerit similis ei erimus ['i.e. the glory which has been given to Christ that it may be given to us by Him. ut, etc.']
Rom. 8.18Existimo enim quod non sunt condignæ passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quæ revelabitur in nobis.
Rom. 8.19Nam exspectatio creaturæ revelationem filiorum Dei exspectat.
Wb. 4a19 MS➚Thes. I 517➚ creaturae: .i. asnindnide ittá ['i.e. that it is expectation in which it (the creature) is.']
Rom. 8.20Vanitati enim creatura subjecta est non volens, sed propter eum, qui subjecit eam in spe :
Wb. 4a20 MS➚Thes. I 517➚ uolens: .i. mainbad éicin ['i.e. unless for necessity.']
Rom. 8.21quia et ipsa creatura liberabitur a servitute corruptionis in libertatem gloriæ filiorum Dei.
Wb. 4a21 MS➚Thes. I 517➚ Dei: .i. dofognam filiís Dei ['i.e. to serve filiis Dei.']
Rom. 8.22Scimus enim quod omnis creatura ingemiscit, et parturit usque adhuc.
Wb. 4a22 MS➚Thes. I 517➚ congemescit: .i. ↄéchta
Rom. 8.23Non solum autem illa, sed et nos ipsi primitias spiritus habentes : et ipsi intra nos gemimus adoptionem filiorum Dei exspectantes, redemptionem corporis nostri.
Wb. 4a23 MS➚Thes. I 517➚ ingemescimus: .i. cóinmi
Rom. 8.24Spe enim salvi facti sumus. Spes autem, quæ videtur, non est spes : nam quod videt quis, quid sperat ?
Wb. 4a24 MS➚Thes. I 517➚ spes: .i. arisi retaib nebaicsidib biid spés ['i.e. for it is in invisible things that spes is wont to be.']
Wb. 4a25 MS➚Thes. I 517➚ sperat: .i. arnifrescsiu aní adchí súil ['i.e. for that which the eye sees is not hope.']
Rom. 8.25Si autem quod non videmus, speramus : per patientiam exspectamus.
Wb. 4a26 MS➚Thes. I 518➚ expectamus: .i. ishécen ainmne occo ['i.e. needful is patience in it.']
Rom. 8.26Similiter autem et Spiritus adjuvat infirmitatem nostram : nam quid oremus, sicut oportet, nescimus : sed ipse Spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus
Wb. 4a27 MS➚Thes. I 518➚ nostram: [in marg.] isand didiu fortéit spiritus arnénirtini intain bes ninun accobor lenn .i. lacorp et anim et laspirut. coir irnigde tra inso act níchumcamni ón mani thinib inspirut. isamlid tra islobur arnirnigde ni matréte frecndirci gesme et ninfortéitni inspirut ocsuidiu ished didiu forthéit inspirut intain guidmeni inducbáil diarcorp et diarnanimm iarnesséirgiu ['so it is then that Spiritus helps our weakness when we have the same desire, to wit, body and soul and spirit. This, then, is the right way of prayer, but we cannot do that unless the Spirit inspire it: thus then our prayer is feeble if they be present things which we ask, and the Spirit helps us not herein: then doth the Spirit help when we beseech glory for our body and for our soul after resurrection.']
Wb. 4b1 MS➚Thes. I 518➚ nobís: .i. (ferid inne)tirchorsa inspirut nóib is heside as eola ['i.e. the Holy Spirit makes this intercession, it is He that knows.']
Wb. 4b2 MS➚Thes. I 518➚ inenarrabilibus: .i. qui enarrari non possunt .i. nád ↄtagad inaisndis sed occulta conpungtione cordis ['i.e. which ...... in speech sed, etc.']
Rom. 8.27Qui autem scrutatur corda, scit quid desideret Spiritus : quia secundum Deum postulat pro sanctis.
Wb. 4b3 MS➚Thes. I 518➚ Spiritus: .i. asbeirsom anaccobor donspirut hóre doninfet anaccobor donduini ['i.e. he ascribes the desire to the Spirit, because It inspires the desire to man.']
Wb. 4b4 MS➚Thes. I 518➚ sanctis: .i. aní asmaith ladia doguidi ished tinfetsom dianóibaib ['i.e. that which God would have (us) pray for is that with which He inspires His saints.']
Rom. 8.28Scimus autem quoniam diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, iis qui secundum propositum vocati sunt sancti.
Wb. 4b5 MS➚Thes. I 518➚ omnia: .i. quaecumque fecerimus propter dilectionem dei .i. dí sóinmechaib et dóinmechaib ['i.e. of prosperous things and calamitous.']
Wb. 4b6 MS➚Thes. I 518➚ bonum: .i. robia indocbáal tarahési ['i.e. we shall have glory for it.']
Rom. 8.29Nam quos præscivit, et prædestinavit conformes fieri imaginis Filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus.
Wb. 4b7 MS➚Thes. I 518➚ quos: .i. nahi siu ['i.e. these whom.']
Wb. 4b8 MS➚Thes. I 518➚ praedistinauit: .i. remiriérchóil
Wb. 4b9 MS➚Thes. I 518➚ fratribus: Pelagius: primogenitus ex mortuis et in gloria primgeinde som dohireschaib inheséirgiu et ináiritiu indocbále ['first-born (is) He of the faithful in resurrection and in the reception of glory']
Rom. 8.30Quos autem prædestinavit, hos et vocavit : et quos vocavit, hos et justificavit : quos autem justificavit, illos et glorificavit.
Rom. 8.31Quid ergo dicemus ad hæc ? si Deus pro nobis, quis contra nos ?
Wb. 4b10 MS➚Thes. I 518➚ haec: .i. isuisse asercc dorat mór dimaid duún ['i.e. it is just to love Him: He has given us much of good.']
Wb. 4b11 MS➚Thes. I 518➚ nos: .i. hóre attá innarleid cia conicc ní dúun isfollus ispro nobís ní contra ['i.e. because He is with us, who can do aught unto us? It is manifest He is pro nobis not contra.']
Rom. 8.32Qui etiam proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum : quomodo non etiam cum illo omnia nobis donavit ?
Wb. 4b12 MS➚Thes. I 519➚ pepercit: .i. nipochóim less frinn ['i.e. He was not dear to Him in our case(?).']
Wb. 4b13 MS➚Thes. I 519➚ illum: .i. ni ar oénfer na diis rocess sed pro omnibus cerudbói iudas etcerudbatar iudei occathindnaculsom nímariccfed manitindnised intathir nemde ['i.e. not for one man or two did He suffer, but pro omnibus. Though Judas was, and though Iudaei were, delivering Him up, it would not have succeeded had not the heavenly Father given Him.']
Rom. 8.33Quis accusabit adversus electos Dei ? Deus qui justificat,
Wb. 4b14 MS➚Thes. I 519➚ iustificat: .i. india indoichside do náde nídoich ar qui iustificat isdochu do quam contempnere ['i.e. is it God? is it likely of Him? nay, (it is) not likely, for qui iustificat is more likely to do that (iustificare) quam contemnere.']
Rom. 8.34quis est qui condemnet ? Christus Jesus, qui mortuus est, immo qui et resurrexit, qui est ad dexteram Dei, qui etiam interpellat pro nobis.
Wb. 4b15 MS➚Thes. I 519➚ contempnet: .i. cia ↄnesfea tuicsiu dé ['i.e. who will contemn God’s elect?']
Wb. 4b16 MS➚Thes. I 519➚ est: .i. inísu crist .i. imba immalei do occartaithchricc et occarnáinsem náte níbahed nisí arsercc less ['i.e. is it Jesus Christ? i.e. will He be at the same time redeeming us and accusing us? Not so: it will not be that: that is not the love He hath for us.']
Wb. 4b17 MS➚Thes. I 519➚ resurrexit: .i. isnessa doinni lemm oldaas bidarnáinsem .i. díarfírianugudni són ní diarnáinsem ['i.e. I deem it nearer to the meaning than should be our accusation, i.e. to our justification (is) that, not to our accusation.']
Wb. 4b18 MS➚Thes. I 519➚ Dei: .i. rogab ásossad ['i.e. He hath taken his station.']
Wb. 4b19 MS➚Thes. I 519➚ nobís: .i. doetarcuirethar .i. indóinecht araróit som ónni ferid itge frissindeacht arnachérbalamni ['i.e. intercedes, i.e. the Manhood which He hath assumed from us makes prayer to the Godhead that we perish not.']
Rom. 8.35Quis ergo nos separabit a caritate Christi ? tribulatio ? an angustia ? an fames ? an nuditas ? an periculum ? an persecutio ? an gladius ?
Wb. 4b20 MS➚Thes. I 519➚ gladius: .i. amal rondpromsom ['i.e. as he (Paul) has proved it.']
Rom. 8.36(Sicut scriptum est : / Quia propter te mortificamur tota die : / æstimati sumus sicut oves occisionis.)
Wb. 4b21 MS➚Thes. I 519➚ die: .i. ammi irlaim hicachláo do dul martre ['i.e. we are ready every day to go to martyrdom.']
Wb. 4b22 MS➚Thes. I 519➚ sumus: .i. ronmessni
Wb. 4b23 MS➚Thes. I 519➚ occisionis: .i. isdílmain lacách arnorcunni Pelagius: non licet nós defendere ['i.e. every one thinks himself free to slay us.']
Rom. 8.37Sed in his omnibus superamus propter eum qui dilexit nos.
Rom. 8.38Certus sum enim quia neque mors, neque vita, neque angeli, neque principatus, neque virtutes, neque instantia, neque futura, neque fortitudo,
Wb. 4b24 MS➚Thes. I 519➚ Angelus: .i. praesens nobís promísa .i. angelus mentiri quam separatio mea .i. isdochu indalanái oldaas anaill ['i.e. one of the two (an angel lying, my separation from Christ) is likelier than the other.']
Wb. 4b25 MS➚Thes. I 519➚ Principatus: .i. angrád asisliu oldate angil ['i.e. the rank that is lower than angels.']
Rom. 8.39neque altitudo, neque profundum, neque creatura alia poterit nos separare a caritate Dei, quæ est in Christo Jesu Domino nostro.
Rom. 9.1Veritatem dico in Christo, non mentior : testimonium mihi perhibente conscientia mea in Spiritu Sancto :
Wb. 4b26 MS➚Thes. I 520➚ mentior: issruith indairm indid epiur quia membrum christi sum ['venerable is the place wherein I say it, quia, etc.']
Wb. 4b27 MS➚Thes. I 520➚ mea: .i. nimthogaitha mochocubus arisinspirut nóib fortgillim ['i.e. my conscience deceives me not, for it is in the Holy Spirit that I attest it.']
Rom. 9.2quoniam tristitia mihi magna est, et continuus dolor cordi meo.
Wb. 4b28 MS➚Thes. I 520➚ magna: .i. isingir lem cenchretim dúib ['i.e. I grieve that you are without belief.']
Wb. 4b29 MS➚Thes. I 520➚ meo: .i. ishósiun conuie dam farsercc obtabam enim rl. ['i.e. it is from old to new that I have had love for you, optabam, etc.']
Rom. 9.3Optabam enim ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis, qui sunt cognati mei secundum carnem,
Wb. 4b30 MS➚Thes. I 520➚ anathema: .i. cimbid ['i.e. a captive.']
Rom. 9.4qui sunt Israëlitæ, quorum adoptio est filiorum, et gloria, et testamentum, et legislatio, et obsequium, et promissa :
Wb. 4b31 MS➚Thes. I 520➚ filiorum: .i. israhelitarum .i. doróigu dia immaccu do ut est primogenitus meus israhel ['i.e. whom God hath chosen as sons of His, ut est, etc.']
Rom. 9.5quorum patres, et ex quibus est Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus in sæcula. Amen.
Wb. 4c1 MS➚Thes. I 520➚ et: .i. itanathir innafer fel and nunc ['i.e. of whom are the fathers of the men who are nunc.']
Wb. 4c2 MS➚Thes. I 520➚ carnem: .i. isinse andímiccem isúadib crist ['i.e. it is impossible to contemn them, (for) Christ is (sprung) from them.']
Wb. 4c3 MS➚Thes. I 520➚ Deus: .i. ishé asairchinnech innanuile ['i.e. it is He who is the chief of all.']
Wb. 4c4 MS➚Thes. I 520➚ secula: .i. isdia bendachthe isnabithu ['i.e. He is God, blessed for ever.']
Rom. 9.6Non autem quod exciderit verbum Dei. Non enim omnes qui ex Israël sunt, ii sunt Israëlitæ :
Wb. 4c5 MS➚Thes. I 520➚ Israhelitae: .i. nitat israelti huili ['i.e. the whole of them are not Israelites.']
Rom. 9.7neque qui semen sunt Abrahæ, omnes filii : sed in Isaac vocabitur tibi semen :
Wb. 4c6 MS➚Thes. I 520➚ filii: .i. innahí rochinset hosíl abrache nitat huili itmaicc tairngiri ['i.e. those who have descended from Abraham’s seed, the whole of them are not children of (the) promise.']
Wb. 4c7 MS➚Thes. I 520➚ semen: .i. is ho isaác dofuisémthar asíl nairegde non inismaíl ['i.e. it is from Isaac will be begotten the chief seed, not in Ishmael.']
Rom. 9.8id est, non qui filii carnis, hi filii Dei : sed qui filii sunt promissionis, æstimantur in semine.
Wb. 4c8 MS➚Thes. I 520➚ Dei: .i. ut ismáil et increduli israhelite .i. nigebat incomarbus hóre nandat filii promisionis ['i.e. they will not take the inheritance because they are not filii promissionis.']
Wb. 4c9 MS➚Thes. I 520➚ aestimantur: .i. miditir
Rom. 9.9Promissionis enim verbum hoc est : Secundum hoc tempus veniam : et erit Saræ filius.
Wb. 4c10 MS➚Thes. I 520➚ est: .i. issí inso
Wb. 4c11 MS➚Thes. I 520➚ ueniam: .i. cinn rehe. ['i.e. at the end of a space.']
Rom. 9.10Non solum autem illa : sed et Rebecca ex uno concubitu habens, Isaac patris nostri.
Wb. 4c12 MS➚Thes. I 520➚ nostri: .i. ó oínsíl rogénartar damacc de ['i.e. of one seed have been born two sons of him.']
Rom. 9.11Cum enim nondum nati fuissent, aut aliquid boni egissent, aut mali (ut secundum electionem propositum Dei maneret),
Wb. 4c13 MS➚Thes. I 521➚ maneret: [in marg. ɫ.] propossitum .i. intairdérgud arrudérgestar dia togu indalanái per misericordiam damnad alaili per debitum iudicium ['i.e. the purpose which God hath purposed, to choose one of the twain per misericordiam, to condemn the other per debitum iudicium.']
Rom. 9.12non ex operibus, sed ex vocante dictum est ei quia major serviet minori,
Rom. 9.13sicut scriptum est : Jacob dilexi, Esau autem odio habui.
Wb. 4c14 MS➚Thes. I 521➚ maior: .i. intí asiniu .i. isáu ['i.e. he who is elder, i.e. Esau.']
Wb. 4c15 MS➚Thes. I 521➚ habui: .i. per debitum iudicium ar ba miscuis atroillisset diblínaib manithised trocaire .i. non natura hodit ['i.e. per debitum iudicium, for it was hatred which they both had deserved if mercy had not come thereto.']
Rom. 9.14Quid ergo dicemus ? numquid iniquitas apud Deum ? Absit.
Wb. 4c16 MS➚Thes. I 521➚ Deum: .i. hóre doroigu indalafer cenairilliud et romiscsigestar alaile, indoich bid indirge dodia insin ['i.e. because He hath chosen one of the two men without desert and hath hated the other, is it likely that that would be unrighteousness to God?']
Wb. 4c17 MS➚Thes. I 521➚ Absit: .i. nate niclóin ['i.e. nay, He is not unjust!']
Rom. 9.15Moysi enim dicit : Miserebor cujus misereor : et misericordiam præstabo cujus miserebor.
Wb. 4c18 MS➚Thes. I 521➚ miserior: .i. besóir mo brethre ['i.e. I shall be free as regards my word.']
Rom. 9.16Igitur non volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei.
Wb. 4c19 MS➚Thes. I 521➚ miserentis: .i. arcessi do neoch besmeldach less ['i.e. He pities whomsoever He pleases.']
Wb. 4c20 MS➚Thes. I 521➚ Dei: [in marg.] .i. nitorbe doneuch anaccobor manithobrea dia do anaccobor similiter neque currentis intí dianairchissi dia isdo istorbe ['i.e. the desire is no profit to any one unless God give him the desire: similiter, etc., he whom God spareth, to him is profit.']
Rom. 9.17Dicit enim Scriptura Pharaoni : Quia in hoc ipsum excitavi te, ut ostendam in te virtutem meam : et ut annuntietur nomen meum in universa terra.
Wb. 4c21 MS➚Thes. I 521➚ Pharaoni: .i. dothabairt díglae foir nípo dia airchissecht ['i.e. to inflict punishment upon him, it was not to spare him.']
Wb. 4c22 MS➚Thes. I 521➚ terra: .i. trithabairt díglæ foir ['i.e. through inflicting punishment upon him.']
Rom. 9.18Ergo cujus vult miseretur, et quem vult indurat.
Rom. 9.19Dicis itaque mihi : Quid adhuc queritur ? voluntati enim ejus quis resistit ?
Wb. 4c23 MS➚Thes. I 521➚ resistet: .i. apersin innaní asbeirtis ni neich inpeccad ni dlig dígail arní asse tuidecht fritoil dé .i. hóre is cui uult rl. ni linni didiu atá ['i.e. in the person of those who used to say sin is no one’s: he deserves not punishment, for resistance to God’s will is not easy, that is, because it is cui vult, etc., not with us then is it.']
Rom. 9.20O homo, tu quis es, qui respondeas Deo ? numquid dicit figmentum ei qui se finxit : Quid me fecisti sic ?
Wb. 4c24 MS➚Thes. I 521➚ Deo: .i. cia tussu díxnigedar .i. cid nombetha im etarceirt amessa imdia ['i.e. who art thou? i.e. on what account shouldst thou be about disputing his judgment with God?']
Wb. 4c25 MS➚Thes. I 521➚ figmentum: .i. indolbud
Wb. 4c26 MS➚Thes. I 521➚ finxit: .i. dondí rodndolbi ['i.e. to him who has formed it.']
Wb. 4c27 MS➚Thes. I 521➚ síc: .i. ní maith domrignis ['i.e. not well hast thou made me.']
Rom. 9.21an non habet potestatem figulus luti ex eadem massa facere aliud quidem vas in honorem, aliud vero in contumeliam ?
Wb. 4c28 MS➚Thes. I 522➚ potestatem: .i. innátecta cumachte
Wb. 4c29 MS➚Thes. I 522➚ figulus: indoilbthid
Wb. 4c30 MS➚Thes. I 522➚ luti: innacriad
Wb. 4c31 MS➚Thes. I 522➚ massa: .i. ond óentoísrinn
Wb. 4c32 MS➚Thes. I 522➚ honorem: .i. isléir dorigni indalalestar ['i.e. it is carefully he has made one of the two vessels.']
Wb. 4c33 MS➚Thes. I 522➚ contumiliam: .i. isdínnimu dongní alaill ['i.e. it is more carelessly that he makes the other.']
Rom. 9.22Quod si Deus volens ostendere iram, et notum facere potentiam suam, sustinuit in multa patientia vasa iræ, apta in interitum,
Wb. 4c34 MS➚Thes. I 522➚ uolens: [in marg.] cid accobrach ['though He be desirous.']
Wb. 4c35 MS➚Thes. I 522➚ sustenuit: .i. adroneestar .i. nifochetóir dorat digail foraib cepued adroilliset ['i.e. He has endured, i.e. it is not at once that He hath inflicted punishment upon them, although they had deserved it.']
Wb. 4c36 MS➚Thes. I 522➚ apta: .i. huissi do dígail forru ['i.e. (they were) proper to have punishment (inflicted) upon them.']
Rom. 9.23ut ostenderet divitias gloriæ suæ in vasa misericordiæ, quæ præparavit in gloriam.
Wb. 4c37 MS➚Thes. I 522➚ suae: .i. níarmaith friu arforchelta act is corpad mithig lessom inducbál dianóibaib ['i.e. it is not for good to them that they have been cared for, but it is until He should deem timely (the) glory for His saints.']
Wb. 4c38 MS➚Thes. I 522➚ misericordiae: .i. innahí diarumuinestar som trócairi ['i.e. those for whom He has intended mercy.']
Wb. 4c39 MS➚Thes. I 522➚ suam: .i. aníccide cinid arillset ['i.e. their salvation, though they deserved it not.']
Rom. 9.24Quos et vocavit nos non solum ex Judæis, sed etiam in gentibus,
Wb. 4c40 MS➚Thes. I 522➚ gentibus: .i. nípat hé indíi betathuicsi diiudeib nammá beite isindinducbáil sin acht bieit cit geinti hiressich. tairchechuin farmbráthir fadisin ossæ áiudeiu airitiu et togu geinte ['i.e. it will not be they who shall be chosen from the Jews only who will be in that glory: but there will be even faithful Gentiles. Your own brother Hosea, O (ye) Jews, foretold (the) reception and election of (the) Gentiles.']
Rom. 9.25sicut in Osee dicit : Vocabo non plebem meam, plebem meam : et non dilectam, dilectam : et non misericordiam consecutam, misericordiam consecutam.
Wb. 4d1 MS➚Thes. I 522➚ meam: .i. dogéntar (toich) diétoich and .i. bid tuad domsa monebthuad ['i.e. rightful shall be made there of unrightful, that is, my non-people shall be a people unto me.']
Rom. 9.26Et erit : in loco, ubi dictum est eis : Non plebs mea vos : ibi vocabuntur filii Dei vivi.
Wb. 4d2 MS➚Thes. I 522➚ ubi: .i. isindairmm .i. scripturae ɫ. uocabitur ɫ. nipa farnainmsi bias forib .i. plebs dei ['i.e. in the place, i.e. etc., it will not be your name that shall be upon them, i.e. plebs Dei.']
Wb. 4d3 MS➚Thes. I 522➚ uiui: .i. geinti narbo pleps dei cosse bit filii dei anainm indectso ní dígu anme són ǽm ['i.e. gentiles who were not plebs Dei hitherto: their name now will be filii Dei: that, truly, is not an unchoice name.']
Rom. 9.27Isaias autem clamat pro Israël : Si fuerit numerus filiorum Israël tamquam arena maris, reliquiæ salvæ fient.
Wb. 4d4 MS➚Thes. I 522➚ Israhel: .i. acaltam geinte inso .i. doarchet do israhel húathad ṅdóine dochretim diib cit sochudi ['i.e. this is an address to gentiles, i.e. it had been foretold to Israel that of them, though they are multitudes, few persons would believe.']
Wb. 4d5 MS➚Thes. I 523➚ maris: .i. cit sochudi bid huathad creitfes diib ['i.e. though they are multitudes, it will be few of them that will believe.']
Wb. 4d6 MS➚Thes. I 523➚ fient: .i. bieid nach dréct diib hícfider cinbathuili articfea indsom briathar foirbthigedar induine indírgi cáingníma ['i.e there will be some portion of them that will be saved, though it be not all, for into it will come the Word which perfects man in righteousness of well-doing.']
Rom. 9.28Verbum enim consummans, et abbrevians in æquitate : quia verbum breviatum faciet Dominus super terram :
Wb. 4d7 MS➚Thes. I 523➚ aequitate: .i. in línn nodchreitfea bid indírgi ['i.e. they who shall so believe, it will be in righteousness (that they shall believe).']
Rom. 9.29et sicut prædixit Isaias : Nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen, sicut Sodoma facti essemus, et sicut Gomorrha similes fuissemus.
Wb. 4d8 MS➚Thes. I 523➚ Essaias: .i. tairchechuin resíu forcuimsed ['i.e. he prophesied before it came to pass.']
Wb. 4d9 MS➚Thes. I 523➚ essemus: .i. atbélmis et nítaidirsed nech huann ['i.e. we should perish and none of us should remain(?).']
Rom. 9.30Quid ergo dicemus ? Quod gentes, quæ non sectabantur justitiam, apprehenderunt justitiam : justitiam autem, quæ ex fide est.
Wb. 4d10 MS➚Thes. I 523➚ iustitiam: .i. níarilset geinti afírianugud tadbat som tra darect et difírinni infra ['i.e. the Gentiles have not deserved to be justified: he shows forth, then, two laws and two righteousnesses infra.']
Wb. 4d11 MS➚Thes. I 523➚ est: .i. ní fírinne rectto ['i.e. it is not (the) righteousness of (the) Law.']
Rom. 9.31Israël vero sectando legem justitiæ, in legem justitiæ non pervenit.
Rom. 9.32Quare ? Quia non ex fide, sed quasi ex operibus : offenderunt enim in lapidem offensionis,
Wb. 4d12 MS➚Thes. I 523➚ operibus: .i. lour leu gníma recto diafírianugud ['i.e. the works of the Law they deem enough to justify them.']
Wb. 4d13 MS➚Thes. I 523➚ offensionis: adcomcisset ilbéim friss ['they struck many blows against it.']
Rom. 9.33sicut scriptum est : Ecce pono in Sion lapidem offensionis, et petram scandali : et omnis qui credit in eum, non confundetur.
Wb. 4d14 MS➚Thes. I 523➚ est: .i. as nomen do crist lapis offensionis ['i.e. that lapis offensionis is a nomen for Christ.']
Wb. 4d15 MS➚Thes. I 523➚ scandali: .i. in belzefuth [in marg.] isbéss didu indliacc berir ilbeim friss et intí dothuit foir ↄboing achnámi intí foratuitsom immurgu atbail side síc christus lapis angularis ['i.e. the Belzebub: it is the manner, then, of the stone that many blows are given to it, and he who falls upon it breaks his bones: he, however, on whom it falls, he perishes: sic Christus, etc.']
Wb. 4d16 MS➚Thes. I 523➚ confundetur: .i. níceilsom tra asné crist inlie asrubart ['i.e. so he conceals not that Christ is the stone he has mentioned.']
Rom. 10.1Fratres, voluntas quidem cordis mei, et obsecratio ad Deum, fit pro illis in salutem.
Wb. 4d17 MS➚Thes. I 523➚ Fratres: .i. frigenti asbeir som anisiu arnatomnitis nád carad som iudeiu etnad duthrised anícc ['i.e. unto the Gentiles he says this, lest they should think that he did not love Jews and did not desire their salvation.']
Wb. 4d18 MS➚Thes. I 523➚ illís: .i. isí moirnigde fridia ['i.e. this is my prayer unto God.']
Wb. 4d19 MS➚Thes. I 523➚ salutem: .i. condaríccad dia ['i.e. that God might save them.']
Rom. 10.2Testimonium enim perhibeo illis quod æmulationem Dei habent, sed non secundum scientiam.
Wb. 4d20 MS➚Thes. I 523➚ scientiam: .i. bauisse hirnaigde erru baliach anépeltu ['i.e. proper were prayer for them: piteous were their perishing.']
Rom. 10.3Ignorantes enim justitiam Dei, et suam quærentes statuere, justitiæ Dei non sunt subjecti.
Rom. 10.4Finis enim legis, Christus, ad justitiam omni credenti.
Wb. 4d21 MS➚Thes. I 524➚ credenti: .i. bid fírian cach oén creitfess hí crist ['i.e. just will every one be who shall believe in Christ.']
Rom. 10.5Moyses enim scripsit, quoniam justitiam, quæ ex lege est, qui fecerit homo, vivet in ea.
Wb. 4d22 MS➚Thes. I 524➚ ea: .i. nípabibdu recto ['i.e. guilty under (the) Law.']
Rom. 10.6Quæ autem ex fide est justitia, sic dicit : Ne dixeris in corde tuo : Quis ascendet in cælum ? id est, Christum deducere :
Wb. 4d23 MS➚Thes. I 524➚ dicit: .i. asbeir cate infírinne hó hiriss ['i.e. he says, what may be the righteousness (which is) of faith?']
Wb. 4d24 MS➚Thes. I 524➚ tuo: .i. dochuingid timpne naile ['i.e. to ask for other testaments.']
Wb. 4d25 MS➚Thes. I 524➚ est: .i. proprium pauli .i. dobeir pól gluáis fortestimin nafetarlicce ['i.e. Paul puts a gloss on the text of the Old Law.']
Wb. 4d26 MS➚Thes. I 524➚ deducere: .i. ní écen taniccside céne ['i.e. it is not necessary: He hath come already.']
Rom. 10.7aut, Quis descendet in abyssum ? hoc est, Christum a mortuis revocare.
Wb. 4d27 MS➚Thes. I 524➚ reuocare: .i. ní ecen athodiusgud asreracht cene a mortuis, islour dún didiu creitem incholnichtho et esséirgi ['i.e. it is not necessary to arouse Him: He has already arisen a mortuis: it is enough for us, then, to believe in Incarnation and Resurrection.']
Rom. 10.8Sed quid dicit Scriptura ? Prope est verbum in ore tuo, et in corde tuo : hoc est verbum fidei, quod prædicamus.
Wb. 4d28 MS➚Thes. I 524➚ Scriptura: .i. masu quis ascendit .i. masuchundubart ['i.e. if it is quis ascendit? i.e. if it is a doubt.']
Wb. 4d29 MS➚Thes. I 524➚ tuo: .i. dofil crist conasoscelu ['i.e. Christ is at hand with His gospel.']
Wb. 4d30 MS➚Thes. I 524➚ praedicamus: .i. gentibus iarnathíchte ['i.e. to Gentiles after His coming.']
Rom. 10.9Quia si confitearis in ore tuo Dominum Jesum, et in corde tuo credideris quod Deus illum suscitavit a mortuis, salvus eris.
Wb. 4d31 MS➚Thes. I 524➚ confitearis: .i. isairi is prope ['i.e. therefore it is prope.']
Rom. 10.10Corde enim creditur ad justitiam : ore autem confessio fit ad salutem.
Wb. 4d32 MS➚Thes. I 524➚ iustitiam: .i. creitem hicridiu imfolngi induine fírian ['i.e. belief in the heart maketh a man righteous (or, a righteous man).']
Wb. 4d33 MS➚Thes. I 524➚ salutem: .i. indfoisitiu ingiun imfolngi induine slán istrissandedesin biid duine slán etfírian combi bidslán et bidfírian ['i.e. the confession in the mouth maketh the man sound (or, a sound man). Through those twain it is that a man is sound and righteous (or, that there is a man sound and righteous), so ever-sound and ever-righteous.']
Rom. 10.11Dicit enim Scriptura : Omnis qui credit in illum, non confundetur.
Rom. 10.12Non enim est distinctio Judæi et Græci : nam idem Dominus omnium, dives in omnes qui invocant illum.
Rom. 10.13Omnis enim quicumque invocaverit nomen Domini, salvus erit.
Rom. 10.14Quomodo ergo invocabunt, in quem non crediderunt ? aut quomodo credent ei, quem non audierunt ? quomodo autem audient sine prædicante ?
Wb. 5a1 MS➚Thes. I 524➚ crediderunt: .i. apersin indiudidi asbeirsom anisiu magthad lasuidiu cretem do geintib hóre nadtairchechnatar fáthi doib ['i.e. in the person of the Jew he saith this: they marvel that the Gentiles believed, because prophets have not prophesied to them.']
Rom. 10.15quomodo vero prædicabunt nisi mittantur ? sicut scriptum est : Quam speciosi pedes evangelizantium pacem, evangelizantium bona !
Wb. 5a2 MS➚Thes. I 524➚ praedicabunt: .i. in phreceptori ['i.e. the teachers.']
Wb. 5a3 MS➚Thes. I 524➚ mittantur: .i. ní roitea cuccu etir ['i.e. they have not been sent to them at all.']
Wb. 5a4 MS➚Thes. I 525➚ 5a]est: .i. is dinaib preceptorib sin asrobrad ['i.e. it is of those teachers it has been said.']
Wb. 5a5 MS➚Thes. I 525➚ pacem: .i. is hecen sainecoscc leosom for accrannaib innaní prechite pacem et immechuretar cori horígaib aranepertar isdoimmarchor chóre dotíagat indfirso signum són araroib saingné fornaib gnímaib inna preceptore ['i.e. they deem it necessary (to have) a special appearance on the sandals of those that preach pacem and carry peace from kings, so that it may be said: ‘it is on an errand of peace that these men come.’ That is a signum that there should be a special form on the deeds of the teachers.']
Wb. 5a6 MS➚Thes. I 525➚ bona: .i. innaní pridchite misteria díuina ['i.e. of those who preach mysteria divina.']
Rom. 10.16Sed non omnes obediunt Evangelio. Isaias enim dicit : Domine, quis credidit auditui nostro ?
Wb. 5a7 MS➚Thes. I 525➚ nostro: .i. ní sochude rochretti doneuch rochualammarni huaitsiu adé sechra pridchaisem dochách aliter doneuch rochuale cách huanni ['i.e. not many have believed what we have heard from Thee, O God, although we have preached it to every one; aliter, what every one has heard from us.']
Rom. 10.17Ergo fides ex auditu, auditus autem per verbum Christi.
Rom. 10.18Sed dico : Numquid non audierunt ? Et quidem in omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terræ verba eorum.
Wb. 5a8 MS➚Thes. I 525➚ audierunt: .i. canigóo dúib si anasberid aiudeu conicloitis geinti tairchital crist nate rachualatar ['i.e. is it not a lie of yours what ye say, O Jews? that (the) Gentiles could not hear prophesying of Christ? Nay, they have heard it!']
Rom. 10.19Sed dico : Numquid Israël non cognovit ? Primus Moyses dicit : Ego ad æmulationem vos adducam in non gentem : in gentem insipientem, in iram vos mittam.
Wb. 5a9 MS➚Thes. I 525➚ cognouit: .i. actmachotchela ['i.e. save that (Israel) conceals it.']
Wb. 5a10 MS➚Thes. I 525➚ cognouit: Pelagius: gentes esse uocandas ad fidem .i. isáiniu dúibsi anasbiursa rafitir cid israhel cretim dogeintib ['i.e. it is nobler for you what I say, Israel knows it also, that the Gentiles would believe.']
Wb. 5a11 MS➚Thes. I 525➚ dicit: .i. adbeir fornairchinnech féisne hi tossuch ['i.e. your own leader says it at first.']
Wb. 5a12 MS➚Thes. I 525➚ uos: .i. áiudeu ['i.e. O Jews!']
Wb. 5a13 MS➚Thes. I 525➚ adducam: [in marg.] in hétt .i. bid héet libsi geinti dobith inhiris ɫ. do intamil .i. atasamlibid si ináiritiu hirisse ['into jealousy, i.e. ye will be jealous that (the) Gentiles are in (the) faith. Or to imitate, that is, ye will imitate them in receiving (the) faith.']
Wb. 5a14 MS➚Thes. I 525➚ gentem: .i. hinephchenéil .i. napochenéel domsa cosse ante quam crederet ['i.e. into a no-kindred, that is, which was not a kindred of mine hitherto ante quam crederet.']
Rom. 10.20Isaias autem audet, et dicit : Inventus sum a non quærentibus me : palam apparui iis qui me non interrogabant.
Wb. 5a15 MS➚Thes. I 525➚ dicit: .i. ro laimetharside epirt neich quia non timet populum iudeorum ['i.e. he (Esaias) ventures to say anything, quia, etc.']
Rom. 10.21Ad Israël autem dicit : Tota die expandi manus meas ad populum non credentem, et contradicentem.
Wb. 5a16 MS➚Thes. I 525➚ dicit: .i. dochoscc innanisrahélde asbeir som aní siu arnachamóidet cid doib doarrchet ['i.e. to correct the Israelites he says this, that they may not boast though they were prophesied unto.']
Wb. 5a17 MS➚Thes. I 525➚ credentem: .i. ished fornainm insin ['i.e. that is your name.']
Rom. 11.1Dico ergo : Numquid Deus repulit populum suum ? Absit. Nam et ego Israëlita sum ex semine Abraham, de tribu Benjamin :
Wb. 5a18 MS➚Thes. I 526➚ sum: .i. isfollus isindí nachimrindarpaise noch ǽm amísrahélde ['i.e. it is manifest in that He has not cast me away, although indeed I am an Israelite.']
Wb. 5a19 MS➚Thes. I 526➚ Abracham: .i. ished bunad mochlainde ['i.e. that is my clan’s stock.']
Rom. 11.2non repulit Deus plebem suam, quam præscivit. An nescitis in Elia quid dicit Scriptura ? quemadmodum interpellat Deum adversum Israël :
Wb. 5a20 MS➚Thes. I 526➚ praesciuit: .i. intí nochreitfed diib ['i.e. he of them who should believe.']
Wb. 5a21 MS➚Thes. I 526➚ Scriptura: .i. innádcualaidsi ageinti in librís regum ubi scriptum est de helia ['i.e. have ye not heard, O Gentiles! in libris, etc?']
Wb. 5a22 MS➚Thes. I 526➚ Israhel: .i. dothabairt díglai forru ['i.e. to inflict punishment upon them.']
Rom. 11.3Domine, prophetas tuos occiderunt, altaria tua suffoderunt : et ego relictus sum solus, et quærunt animam meam.
Wb. 5a23 MS➚Thes. I 526➚ occiderunt: cossóit athuaithe fridia inso ['this is a slandering of his folk to God.']
Wb. 5a24 MS➚Thes. I 526➚ suffuderunt: .i. rumúgsat ɫ. rocechladatar etdorigéensat adrad hídal and ['i.e. they have smothered, or they have dug, and they have worshipt idols there.']
Wb. 5a25 MS➚Thes. I 526➚ solus: .i. nifil nech and occtadrad so acht meisse móinur ['i.e. there is no one therein a-worshipping Thee save me alone.']
Wb. 5a26 MS➚Thes. I 526➚ meam: .i. cid anuathath nísiu arnaroib occo ['i.e. that even this one should not he at it.']
Rom. 11.4Sed quid dicit illi divinum responsum ? Reliqui mihi septem millia virorum, qui non curvaverunt genua ante Baal.
Wb. 5a27 MS➚Thes. I 526➚ mihi: .i. domadrad ['i.e. to worship me.']
Wb. 5a27a MS➚Thes. I 526➚ septem: .i. perfectum numerum
Wb. 5a28 MS➚Thes. I 526➚ uirorum: .i. ni tussu thóenur ciatbere ['i.e. not thou alone, though thou say it.']
Wb. 5a29 MS➚Thes. I 526➚ Bachal: .i. doadrad bachal ['i.e. to worship Baal.']
Rom. 11.5Sic ergo et in hoc tempore reliquiæ secundum electionem gratiæ salvæ factæ sunt.
Rom. 11.6Si autem gratia, jam non ex operibus : alioquin gratia jam non est gratia.
Wb. 5a30 MS➚Thes. I 526➚ gratia: .i. massurathsom ní remdechutar gníma ['i.e. if it is grace, works have not preceded.']
Wb. 5a31 MS➚Thes. I 526➚ alioquin: .i. asberidsi cid arind epur frit ['i.e. ye say, why do I say it to thee?']
Wb. 5a32 MS➚Thes. I 526➚ gratia: .i. diandremthiasat gníma, sed debitum ['i.e. if works go before it, sed drbitum.']
Rom. 11.7Quid ergo ? Quod quærebat Israël, hoc non est consecutus : electio autem consecuta est : ceteri vero excæcati sunt :
Wb. 5b1 MS➚Thes. I 526➚ est: .i. intí dorroigu dia per gratiam non per opera legis ut gentes ['i.e. He whom God has elected per gratiam, etc.']
Wb. 5b2 MS➚Thes. I 526➚ sunt: .i. iudei .i. niirmadatar fírinni trirad ['i.e. they attained not truth through grace.']
Rom. 11.8sicut scriptum est : Dedit illis Deus spiritum compunctionis : oculos ut non videant, et aures ut non audiant, usque in hodiernum diem.
Wb. 5b3 MS➚Thes. I 526➚ uideant: .i. interioris hominis .i. roléiced anintliucht foaréir fadésne et nifarmaid rosnuicc ['i.e. their reason has been left under their own control, and it has not brought them to good.']
Wb. 5b4 MS➚Thes. I 526➚ diem: .i. colaa poil ɫ. collaa ambáis ['i.e. to (the) day of Paul or to (the) day of their death.']
Rom. 11.9Et David dicit : Fiat mensa eorum in laqueum, et in captionem, et in scandalum, et in retributionem illis.
Wb. 5b5 MS➚Thes. I 527➚ dicit: .i. nicheil cid dabíd ['i.e. even David conceals it not.']
Wb. 5b6 MS➚Thes. I 527➚ eorum: .i. indaltóir foranidparar (do) ídlaib ['i.e. the altar whereon offering is made to idols.']
Wb. 5b7 MS➚Thes. I 527➚ scandalum: .i. indíltod
Wb. 5b8 MS➚Thes. I 527➚ retributionem: .i. dígle ['i.e. of punishment.']
Rom. 11.10Obscurentur oculi eorum ne videant : et dorsum eorum semper incurva.
Wb. 5b9 MS➚Thes. I 527➚ iucurua: .i. intairbir adǽ ['i.e. bow (dorsum) down, O God!']
Rom. 11.11Dico ergo : Numquid sic offenderunt ut caderent ? Absit. Sed illorum delicto, salus est gentibus ut illos æmulentur.
Wb. 5b10 MS➚Thes. I 527➚ caderent: .i. combad tothim cen éirge nobed and absit ni tha diaméit ['i.e. that falling without rising should be there? absit: it is not so great.']
Wb. 5b11 MS➚Thes. I 527➚ caderent: .i. cair insí ameit friscomartatar condositis huili a fide christi? non; donertad iude tra in so lessom ['i.e. query, have they offended so greatly that all should fall a fide Christi? Non: to strengthen the Jews, then, this he hath.']
Wb. 5b12 MS➚Thes. I 527➚ gentibus: .i. isairi doroigu dia geinti hore nárbubae laiudeu creitem act doroigatar ancretim ['i.e. therefore hath God chosen the Gentiles because the Jews liked not belief but chose unbelief.']
Rom. 11.12Quod si delictum illorum divitiæ sunt mundi, et diminutio eorum divitiæ gentium : quanto magis plenitudo eorum ?
Wb. 5b13 MS➚Thes. I 527➚ mundi: .i. popuil gente ['i.e. of the people of the Gentiles.']
Wb. 5b14 MS➚Thes. I 527➚ gentium: .i. ithé ata mundus túas ['i.e. these are the mundus above (mentioned).']
Wb. 5b15 MS➚Thes. I 527➚ eorum: .i. matis huili conabdis apstil tantum ['i.e. if it were all (the Jews) and not the apostles only.']
Rom. 11.13Vobis enim dico gentibus : Quamdiu quidem ego sum gentium Apostolus, ministerium meum honorificabo,
Wb. 5b16 MS➚Thes. I 527➚ gentibus: .i. hore is dúib predchim ['i.e. because it is to you I preach.']
Wb. 5b17 MS➚Thes. I 527➚ honorificabo: .i. ismé asapstal geinte ['i.e. it is I that am (the) apostle of (the) Gentiles.']
Rom. 11.14si quomodo ad æmulandum provocem carnem meam, et salvos faciam aliquos ex illis.
Wb. 5b18 MS➚Thes. I 527➚ prouocem: .i. sechi chruth dondrón ['i.e. in whatsoever manner I may be able to do it.']
Wb. 5b19 MS➚Thes. I 527➚ meam: .i. mochenél colnide ['i.e. my fleshly kindred.']
Wb. 5b20 MS➚Thes. I 527➚ illís: .i. trisinintamail sin .i. combad ǽt leu buid domsa iniriss et duús in intamlitis ['i.e. through that imitation, that is, so that they may have emulation of my being in (the) faith, and if perchance they might imitate.']
Wb. 5b21 MS➚Thes. I 527➚ illís: .i. imforling hícc ambeicc rochreti ab illís ['i.e. it has wrought (the) salvation of the few of them that believed ab illis.']
Rom. 11.15Si enim amissio eorum, reconciliatio est mundi : quæ assumptio, nisi vita ex mortuis ?
Wb. 5b22 MS➚Thes. I 527➚ mortuis: ɫ. uita .i. bíi in hiris ex mortuis .i. in peccato antea ['i.e. alive in faith ex, etc.']
Rom. 11.16Quod si delibatio sancta est, et massa : et si radix sancta, et rami.
Wb. 5b23 MS➚Thes. I 527➚ diliuatio: .i. indairigid .i. christus ɫ. apostolus ['i.e. the first-fruit.']
Wb. 5b24 MS➚Thes. I 527➚ masa: .i. intuáth huile ['i.e. the whole folk.']
Rom. 11.17Quod si aliqui ex ramis fracti sunt, tu autem cum oleaster esses, insertus es in illis, et socius radicis, et pinguedinis olivæ factus es,
Wb. 5b25 MS➚Thes. I 527➚ socius: .i. accomallte
Wb. 5b26 MS➚Thes. I 527➚ olibae: .i. indolachruinn toirthich ['i.e. of the fruitful olive-tree.']
Rom. 11.18noli gloriari adversus ramos. Quod si gloriaris : non tu radicem portas, sed radix te.
Wb. 5b27 MS➚Thes. I 528➚ ramos: .i. ó gentiles .i. nolí gaudere quod illi fracti sunt in perditione hore isnanaicci atái ['since it is near them that thou art.']
Wb. 5b28 MS➚Thes. I 528➚ : .i. is inse ṅduit nitú nodnai(l) acht ishé not ail ['i.e. it is impossible for thee; it is not thou that nourishest it, but it that nourishes thee.']
Rom. 11.19Dices ergo : Fracti sunt rami ut ego inserar.
Wb. 5b29 MS➚Thes. I 528➚ rami: .i. adsumit persona gentilis indoich epert detsiu isairi ↄnabrúi(thea) ingésci . . dag dula det . . taranési ['perchance thou mayest say, that therefore the branches have been broken that thou mayest go in their place.']
Wb. 5b30 MS➚Thes. I 528➚ inserer: .i. coatomsnassar
Rom. 11.20Bene : propter incredulitatem fracti sunt. Tu autem fide stas : noli altum sapere, sed time.
Wb. 5b31 MS➚Thes. I 528➚ sunt: .i. cani airi .i. badochu lem són is(hed) rombod doib ['i.e. is it not for this? i.e. that seems to me more likely, that is why it was ill with them.']
Wb. 5b32 MS➚Thes. I 528➚ sta: .i. quia gratis et non secundum meritum insertus es .i. bacoscc carat limm dit agentlidi níptha labar et nípadro(mór) notbocctha et armtairismech inhiris ['i.e. it were a friend’s advice for thee, O Gentile, thou shouldst not be talkative(?), and thou shouldst not boast overmuch, and that thou shouldst be constant in faith.']
Wb. 5b33 MS➚Thes. I 528➚ time: .i. arnachitrindarpither frisinfírini per superbiam amal indclaínn bunid ['i.e. lest thou be cast away from the righteousness per superbiam, like the original clan.']
Rom. 11.21Si enim Deus naturalibus ramis non pepercit : ne forte nec tibi parcat.
Wb. 5b34 MS➚Thes. I 528➚ pepercit: .i. indat iudei itirroscar(sat) fri hiris nabarche ['i.e. who are(?) Iudaei who have separated from Abraham’s faith.']
Wb. 5b35 MS➚Thes. I 528➚ parcat: .i. cani doich ɫ. coníecmi nádnairchissa act iscoarcessea ['i.e. is it not likely? or that it may not happen that He spare not, but it is that He may spare?']
Rom. 11.22Vide ergo bonitatem, et severitatem Dei : in eos quidem qui ceciderunt, severitatem : in te autem bonitatem Dei, si permanseris in bonitate, alioquin et tu excideris.
Wb. 5b35a MS➚Thes. I 528➚ : .i. uide
Wb. 5b36 MS➚Thes. I 528➚ bonitate: .i. isamlid bid bonitas tibi ['i.e. it is thus that it will be bonitas tibi.']
Wb. 5b37 MS➚Thes. I 528➚ alioquin: .i. isferr menme friss ['i.e. better is (thy) mind towards Him.']
Wb. 5b38 MS➚Thes. I 528➚ excideris: .i. nipadíless duit aní hitái mani cáinairlither ['i.e. that in which thou art will not belong to thee, unless thou take good heed.']
Rom. 11.23Sed et illi, si non permanserint in incredulitate, inserentur : potens est enim Deus iterum inserere illos.
Wb. 5b39 MS➚Thes. I 528➚ inserentur: .i. béss rísat ade aní asatorbatha ['i.e. maybe they may attain that out of which they have been cut.']
Wb. 5b40 MS➚Thes. I 528➚ Deus: .i. arcotdicc dia ['i.e. for God can do it.']
Wb. 5b41 MS➚Thes. I 528➚ illos: .i. iarnatóbu ['i.e. after their severance.']
Rom. 11.24Nam si tu ex naturali excisus es oleastro, et contra naturam insertus es in bonam olivam : quanto magis ii qui secundum naturam inserentur suæ olivæ ?
Wb. 5b41a MS➚Thes. I 528➚ oleuastro: .i. gentilitatis
Wb. 5b42 MS➚Thes. I 529➚ olibam: .i. cosmulius tra dombeir som híc aris bésad leusom infid dothóbu etfid aile do esnid and ['i.e. a similitude, then, which he puts here, for they have a custom to cut a tree and to insert another tree therein.']
Wb. 5b43 MS➚Thes. I 529➚ hii: .i. batochu doibsom buid and ['i.e. it were more natural for them to be there.']
Wb. 5b44 MS➚Thes. I 529➚ olibae: .i. ramúinset doib buid and ['i.e. they have learned to be there.']
Rom. 11.25Nolo enim vos ignorare, fratres, mysterium hoc (ut non sitis vobis ipsis sapientes), quia cæcitas ex parte contigit in Israël, donec plenitudo gentium intraret,
Wb. 5c1 MS➚Thes. I 529➚ sapientes: [in summo marg.] .... nu dubgoithesi ... bad ... ba inárpitissom ['....']
Wb. 5c2 MS➚Thes. I 529➚ Israhel: .i. isdreecht díib nadrochreit etmuscreitfet cithésidi. Aliter cecitas .i. burpe ex parte .i. o aimsir bicc ex parte contigit .i. tempore tantum ut Pelagius ['i.e. it is a portion of them that have not believed, and even they will soon believe. Aliter caecitas, i.e. stupidity, ex parte, i.e. for a little time.']
Wb. 5c3 MS➚Thes. I 529➚ intraret: .i. ↄríctar huili genti ɫ. drécht caichceniúil ['i.e. till all the Gentiles are saved, or a portion of every nation.']
Rom. 11.26et sic omnis Israël salvus fieret, sicut scriptum est : Veniet ex Sion, qui eripiat, et avertat impietatem a Jacob.
Wb. 5c4 MS➚Thes. I 529➚ est: .i. bas níicthe israhel ['i.e. that Israel will be saved.']
Wb. 5c4a MS➚Thes. I 529➚ Sión: .i. de caelo
Wb. 5c5 MS➚Thes. I 529➚ Iacob: .i. dosnicfa cobir cidmall bithmaith immurgu intain dondiccfa ['i.e. help will come to them, though it be slow: it will, however, be good when it will so come.']
Rom. 11.27Et hoc illis a me testamentum : cum abstulero peccata eorum
Rom. 11.28Secundum Evangelium quidem, inimici propter vos : secundum electionem autem, carissimi propter patres.
Wb. 5c6 MS➚Thes. I 529➚ uos: .i. gentiles nímcharatsa indfir hore pridchim soscele dogentib ['i.e. gentiles. The men love me not because I preach (the) gospel to Gentiles.']
Wb. 5c7 MS➚Thes. I 529➚ patres: .i. itcarit domsa immurgu .i. noscarimse iscland tuicse dodia ['i.e. they are friends of mine, however, that is, I love them, it is a clan chosen unto God.']
Rom. 11.29Sine pœnitentia enim sunt dona et vocatio Dei.
Wb. 5c8 MS➚Thes. I 529➚ dona: .i. dílgud pecctho ['i.e. forgiveness of sin.']
Wb. 5c9 MS➚Thes. I 529➚ Dei: .i. nípad naidrech andurairngert ['i.e. what He has promised He will not repent of.']
Rom. 11.30Sicut enim aliquando et vos non credidistis Deo, nunc autem misericordiam consecuti estis propter incredulitatem illorum :
Wb. 5c10 MS➚Thes. I 529➚ Deo: .i. robói aimser nadrochreitsid ↄdubtanicc misericordia dei ['i.e. there was a time that ye have not believed, until misericordia Dei came unto you.']
Wb. 5c11 MS➚Thes. I 529➚ incredulitatem: .i. doríltiset som et rochrochsat crist ['i.e. they have denied and have crucified Christ.']
Rom. 11.31ita et isti nunc non crediderunt in vestram misericordiam : ut et ipsi misericordiam consequantur.
Wb. 5c12 MS➚Thes. I 529➚ consequantur: .i. bid missericordia dano dodaessarrsom nípa meritum ɫ. opus legis intain creitfite ['i.e. it will be misericordia then that will save them when they shall believe: it will not be meritum or opus Legis.']
Rom. 11.32Conclusit enim Deus omnia in incredulitate, ut omnium misereatur.
Wb. 5c13 MS➚Thes. I 530➚ incredulitate: [in marg.] conclusit Pelagius inuenit omnia in incredulitate Pelagius non uí sed ratione .i. arduetarrid .i. nitella doneuch and moidem aarilte ↄdarícc missericordia dei ['i.e. for He seized, i.e. there is no room for any one there to boast of his merits, so that misericordia Dei has saved them.']
Rom. 11.33O altitudo divitiarum sapientiæ, et scientiæ Dei : quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viæ ejus !
Wb. 5c14 MS➚Thes. I 530➚ Dei: .i. isfudumuin indrúnso ícc indomuin et omnium hominum per misericordiam iarsindí batir inricci dubáas huili ['i.e. profound is this mystery, the salvation of the world et omnium, etc., after they all were worthy of death.']
Wb. 5c15 MS➚Thes. I 530➚ inuestigabiles: .i. nísfitir nech ['i.e. no one knows them.']
Wb. 5c16 MS➚Thes. I 530➚ eius: [in marg.] Ceist cateet diuitiae sund et sapientiae et scientiae et cateet inscrutabilia iudicia et cateet inuestigabiles uiae et cate sensus Domini; nianse isdo tiagait indrétaisin huili dont lathur diasndísiu robói hirúnaib innadeacte octuiste dúile hitossuch. ní asse linn ǽm léim dindbéstatu etdind tinchosc innandóine foraisṅdíis di thuiste dúile ismenand isdindinsci riam lenid etished adamrigethar híc fudumne indfiss hoarícc dia ácenele ṅdoine per misericordiam
Rom. 11.34Quis enim cognovit sensum Domini ? aut quis consiliarius ejus fuit ?
Rom. 11.35aut quis prior dedit illi, et retribuetur ei ?
Rom. 11.36Quoniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia : ipsi gloria in sæcula. Amen.
Rom. 12.1Obsecro itaque vos fratres per misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem, rationabile obsequium vestrum.
Wb. 5c17 MS➚Thes. I 530➚ Dei: .i. nímchubandom attach trócaire frib istree rob hícad ['i.e. (it is) not much trouble to me to entreat mercy from you(?): it is through it that ye have been saved.']
Wb. 5c18 MS➚Thes. I 530➚ placentem: .i. castam et alienam a peccato .i. ab omnibus uitiís aris irlam indanim do thuil dée todiusgadar dana indanim dodénum maith ['for the soul is ready to (do) God’s will: let the soul, then, be roused to do good.']
Wb. 5c19 MS➚Thes. I 530➚ placentem: .i. ut (o)pperabatur in lege ante ostium templi cenchaile nachdatho cenchaile pectho ['i.e. ut, etc., without a spot of any colour, without a spot of sin.']
Wb. 5c20 MS➚Thes. I 530➚ uestrum: .i. chechirnigde dongneid ituil dée beddlichthech ['i.e. let every prayer that ye make in God’s will be lawful (rationabile).']
Rom. 12.2Et nolite conformari huic sæculo, sed reformamini in novitate sensus vestri : ut probetis quæ sit voluntas Dei bona, et beneplacens, et perfecta.
Wb. 5c21 MS➚Thes. I 531➚ uestri: .i. renouate sensum .i. padglicc far nintliucht non ut fuit ante ['i.e. let your mind be astute, non, etc. i.e. God’s will, then, is this, that is this triad, i.e. bona, etc., and it is the same as the triad which he has mentioned before, i.e. hostia, etc.']
Wb. 5c22 MS➚Thes. I 531➚ perfecta: .i. issí thol dée didiú anísiu .i. átredeso .i. bona et placens et perfecta et isinunn et atréde remiérbart .i. hostia uiua et sancta et placabilis rl.
Rom. 12.3Dico enim per gratiam quæ data est mihi, omnibus qui sunt inter vos, non plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem : et unicuique sicut Deus divisit mensuram fidei.
Wb. 5c23 MS➚Thes. I 531➚ prudentiam: .i. ished aplús sapere lessom na ní ararogartsom madugnether ished immurgu asapere ad prudentiam cach réit ararogartsom donebdénum et aforchongair dochomalnad ['i.e. this is the plus sapere according to him, if anything which he has forbidden should be done: this, however, is the sapere ad prudentiam, to avoid doing anything which he has forbidden and to fulfil what he orders.']
Wb. 5c24 MS➚Thes. I 531➚ fidei: .i. amal dondbeir docách iarnahiris ['i.e. as He gives it to every one according to his faith.']
Rom. 12.4Sicut enim in uno corpore multa membra habemus, omnia autem membra non eumdem actum habent :
Wb. 5d1 MS➚Thes. I 531➚ habent: .i. Non potest enim uisus nisi in occulís fieri et rl. .i. óingním immurgu immefolngat omnia membra .i. óintimthrecht ['i.e. a single work, however, omnia membra perform, that is, a single service.']
Rom. 12.5ita multi unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius membra.
Wb. 5d2 MS➚Thes. I 531➚ Christo: .i. ammi corp docrist etiscenn som duunni ['i.e. we are a body to Christ, and He is a head to us.']
Wb. 5d3 MS➚Thes. I 531➚ singuli: .i. sunt .i. cách foleith ['i.e. sunt, i.e. every one severally.']
Wb. 5d4 MS➚Thes. I 531➚ alter: .i. est .i. isball cách dialailiu ['i.e. est, i.e. every one is a member to another.']
Rom. 12.6Habentes autem donationes secundum gratiam, quæ data est nobis, differentes : sive prophetiam secundum rationem fidei,
Wb. 5d5 MS➚Thes. I 531➚ donations: .i. ished fodera in inchongnam sin huaire issain dán cáich ['i.e. it is this that causes that mutual co-operation, because every one’s gift is different.']
Wb. 5d6 MS➚Thes. I 531➚ nobís: .i. amal rombói cuit cáich dinrath diadu ['i.e. as has been each one’s portion of the divine grace.']
Wb. 5d7 MS➚Thes. I 531➚ diferentes: .i. sain dán cáich ['i.e. different (is) every one’s gift.']
Wb. 5d8 MS➚Thes. I 531➚ fidei: .i. bad iárṅdligud hirisse .i. ut non seodoprofete qui trans fidem profetabant ['i.e. be it according to (the) rule of faith, non ut etc.']
Rom. 12.7sive ministerium in ministrando, sive qui docet in doctrina,
Wb. 5d9 MS➚Thes. I 531➚ ministrando: .i. bad ítimthirect .i. in obidentia dochách ['i.e. let it be in ministry, that is, in oboedientia to every one.']
Wb. 5d10 MS➚Thes. I 531➚ doctrina: .i. robo intí forchain .i. unusquisque in quo uoca(tus est) rl. ɫ. precept dochách .i. hominibus post babtisma .i. bad hiforcitul .i. achomalnad condib desimrecht dochách ['either he that teaches, i.e. unusquisque, etc., or preaching to every one, i.e. hominibus post baptisma, i.e. let it be in teaching, that is, to fulfil it so that he may be an example to every one.']
Rom. 12.8qui exhortatur in exhortando, qui tribuit in simplicitate, qui præest in sollicitudine, qui miseretur in hilaritate.
Wb. 5d11 MS➚Thes. I 532➚ exortando: .i. nertad chách ['i.e. let him encourage every one.']
Wb. 5d12 MS➚Thes. I 532➚ ...: .i. bad indiutti ['i.e. be it in simplicity.']
Wb. 5d13 MS➚Thes. I 532➚ hilaritate: .i. bad iroithinchi .i. hilarem enim datorem delegit deus ['i.e. be it in cheerfulness.']
Rom. 12.9Dilectio sine simulatione : odientes malum, adhærentes bono :
Wb. 5d14 MS➚Thes. I 532➚ simulatione: .i. censectti .i. níp sain anasberthar hogiun et ambess hicridiu ['i.e. without simulation, that is, what is uttered by mouth and what is in heart must not be different.']
Rom. 12.10caritate fraternitatis invicem diligentes : honore invicem prævenientes :
Wb. 5d15 MS➚Thes. I 532➚ diligentes: .i. bad fuairrech cách frialaile ondesercc brathardi ['i.e. let every one be gentle to the other from brotherly love.']
Wb. 5d16 MS➚Thes. I 532➚ praeuenientes: .i. taibred cách airmitin dialailiu et nách taibred do feisin ['i.e. let every one give honour to the other and not give it to himself.']
Rom. 12.11sollicitudine non pigri : spiritu ferventes : Domino servientes :
Wb. 5d17 MS➚Thes. I 532➚ pigri: .i. nebleiscc
Wb. 5d18 MS➚Thes. I 532➚ feruentes: .i. ↄroib irgal désercce inspirto indiunn ['i.e. so that the ardour of the love of the Spirit may be in us.']
Wb. 5d19 MS➚Thes. I 532➚ seruientes: .i. bad dúdia fognem ['i.e. let it be God whom we serve.']
Rom. 12.12spe gaudentes : in tribulatione patientes : orationi instantes :
Wb. 5d20 MS➚Thes. I 532➚ gaudentes: .i. nertid arfrescsinni gloria futura ['i.e. gloria futura strengthens our hope.']
Wb. 5d21 MS➚Thes. I 532➚ patientes: .i. bad foditnich ['i.e. be ye patient.']
Wb. 5d22 MS➚Thes. I 532➚ instantes: .i. baán tairismich doirnigdi ut tribulatio possit tolerari ['i.e. let us be constant in prayer, ut, etc.']
Rom. 12.13necessitatibus sanctorum communicantes : hospitalitatem sectantes.
Rom. 12.14Benedicite persequentibus vos : benedicite, et nolite maledicere.
Wb. 5d23 MS➚Thes. I 532➚ maledicer: .i. ní lour inbendachad diammaldachae, ní lour dano innebmaldachad manibendachae ['i.e. not enough is the blessing if thou curse: not enough, also, is the non-cursing if thou bless not.']
Rom. 12.15Gaudere cum gaudentibus, flere cum flentibus :
Wb. 5d24 MS➚Thes. I 532➚ gaudentibus: .i. fáilte cáich bad fáilte dúibsi ['i.e. let every one’s joy be a joy unto you.']
Wb. 5d25 MS➚Thes. I 532➚ flentibus: .i. brón caích bad brón dúibsi ['i.e. let every one’s grief be a grief unto you.']
Rom. 12.16idipsum invicem sentientes : non alta sapientes, sed humilibus consentientes. Nolite esse prudentes apud vosmetipsos :
Wb. 5d26 MS➚Thes. I 532➚ sentientes: .i. infáilti sin ɫ. inbrón amal bid dúib doecmoised ['i.e. that joy or the grief as if unto you it had happened.']
Wb. 5d27 MS➚Thes. I 532➚ consentientes: .i. nachgním umal badhé dongneith ['i.e. every lowly deed, let it be it that ye do.']
Rom. 12.17nulli malum pro malo reddentes : providentes bona non tantum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus.
Wb. 5d28 MS➚Thes. I 532➚ malo: .i. olcc tarési nuilcc ['i.e. evil for evil.']
Wb. 5d29 MS➚Thes. I 532➚ prouidentes: .i. arissí ind fírthrebaire són ['i.e. for that is the true prudence.']
Wb. 5d30 MS➚Thes. I 532➚ Deo: .i. ná maith robé badhed dogneid ['i.e. whatever good there is let it be it which ye do.']
Wb. 5d31 MS➚Thes. I 532➚ omnibus: .i. ut uideant opera uestra rl. .i. cáingním doib ['i.e. a well-doing by them.']
Rom. 12.18Si fieri potest, quod ex vobis est, cum omnibus hominibus pacem habentes :
Wb. 5d32 MS➚Thes. I 533➚ est: .i. mabeid hibar cumung ['i.e. if it be in your power.']
Wb. 5d33 MS➚Thes. I 533➚ habentes: .i. cipcruth bíid páx libsi fricách ciabethir ocfar ningrim ['i.e. howsoever it be, let there be pax with you towards every one, though they be a-persecuting you.']
Rom. 12.19non vosmetipsos defendentes carissimi, sed date locum iræ. Scriptum est enim : Mihi vindicta : ego retribuam, dicit Dominus.
Wb. 5d34 MS➚Thes. I 533➚ carissimi: .i. ná bad fornert dofema né uós ira deprechendat uel sí quis té percusserit rl. ['i.e. let it not be your strength that defends you, ne uos, etc.']
Wb. 5d34a MS➚Thes. I 533➚ enim: in deoternomo uel in prouerbis
Wb. 5d35 MS➚Thes. I 533➚ uendictam: .i. farṅdígalsi .i. bid adas farmbáich rosmbia alóg ['i.e. vengeance for you, that is, ... they shall have payment for it.']
Wb. 5d36 MS➚Thes. I 533➚ Dominus: .i. doig basfír ['i.e. (it is) likely that it will be true.']
Rom. 12.20Sed si esurierit inimicus tuus, ciba illum : si sitit, potum da illi : hoc enim faciens, carbones ignis congeres super caput ejus.
Wb. 5d37 MS➚Thes. I 533➚ illum: .i. commarí farṅdígal huaimse iscoru dúib si ón quam uindictam reddere. ['i.e. in order that vengeance for you may happen from me, that is meeter for you quam, etc.']
Rom. 12.21Noli vinci a malo, sed vince in bono malum.
Wb. 5d38 MS➚Thes. I 533➚ malo: .i. ní dene comrud friss inulcc arnabad huilcc diblínaib ['i.e. thou shouldst not make contest(?) with him in evil lest both of you become evil.']
Wb. 5d39 MS➚Thes. I 533➚ malum: .i. Pelagius: ille uicisse dicitur qui alterum ad suam duxit partem .i. dognésu maith frissom et bid maidsom iarum ['i.e. thou shouldst do good to him, and he will be good afterwards.']
Rom. 13.1Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit : non est enim potestas nisi a Deo : quæ autem sunt, a Deo ordinatæ sunt.
Wb. 6a1 MS➚Thes. I 533➚ potestas: .i. aracumactte nangid níármisom archumactte ['i.e. for the wicked power he counteth not for a power.']
Wb. 6a2 MS➚Thes. I 533➚ Deo: .i. manip hodia ['i.e. unless it be of God.']
Wb. 6a3 MS➚Thes. I 533➚ sunt: .i. nacumactte is dia rodordigestar ɫ. nacumachte file a deo itordigthi ['i.e. each power, it is God that has ordained it, or the powers that are a Deo they are ordained.']
Rom. 13.2Itaque qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit. Qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunt :
Wb. 6a4 MS➚Thes. I 533➚ resistit: .i. hóre ronortigestar dia cedono tuidecht friss ['i.e. since God has ordained, why then go against Him?']
Wb. 6a5 MS➚Thes. I 533➚ dampnationem: .i. ros mbia lóg asithichtho is dianimortun fésine nimathi nech doib ['i.e. they shall have (the) reward of their resistance(?): it is to their own disgrace(?) that He does not forgive any of them.']
Wb. 6a6 MS➚Thes. I 533➚ adquirunt: .i. dígail .i. adcotat ['i.e. punishment, that is, they receive.']
Rom. 13.3nam principes non sunt timori boni operis, sed mali. Vis autem non timere potestatem ? Bonum fac : et habebis laudem ex illa :
Wb. 6a7 MS➚Thes. I 534➚ operis: .i. nísnagathar bonum opus .i. a hómon ['i.e. bomim opus fears them not, i.e. its fear.']
Wb. 6a8 MS➚Thes. I 534➚ mali: .i. badeidbiriu dodrogníim [in marg.] hóre ismórad daggnímo dogní ettroethath droggnímo ['i.e. it were more reasonable for an evil deed (to fear them), because it is a magnifying of well-doing which he doth, and an abating of ill-doing.']
Wb. 6a9 MS➚Thes. I 534➚ mali: assindet sunt tra citné cumacte diandid cóir infognam .i. indí ↄsechat hulcu etmórate mathi ['he (Paul) declares here, then, what are the powers unto which the service is proper, to wit, they that correct the evil and magnify the good.']
Wb. 6a10 MS➚Thes. I 534➚ Vís: .i. inaccobri
Wb. 6a11 MS➚Thes. I 534➚ illa: .i. rotbia less lóg dodaggníma. Origenes: .i. laudem a deo accipies si sis subditus regibus propter deum .i. ishé dobeir lóg deit tarhési do dagnímo ['i.e. thou shalt have with Him reward of thy well-doing ... i.e. it is He that gives thee a reward for thy well-doing.']
Rom. 13.4Dei enim minister est tibi in bonum. Si autem malum feceris, time : non enim sine causa gladium portat. Dei enim minister est : vindex in iram ei qui malum agit.
Wb. 6a12 MS➚Thes. I 534➚ time: .i. issamlid isdeidbir deit áaigthiu ['i.e. it is so that is reasonable for thee to fear him.']
Wb. 6a13 MS➚Thes. I 534➚ portat: .i. isdeidbir haáigthiu arisdothabirt díglae berid inclaideb sin ['i.e. reasonable it is to fear him, for it is to inflict punishment that he bears that sword.']
Wb. 6a14 MS➚Thes. I 534➚ iram: .i. niarichthi occo arisdiráith dée dobeir dígail fort ['i.e. he is not to be blamed therein, for it is for God that he inflicts punishment upon thee.']
Wb. 6a15 MS➚Thes. I 534➚ agit: .i. ni fornachnéile ['i.e. not on any other.']
Rom. 13.5Ideo necessitate subditi estote non solum propter iram, sed etiam propter conscientiam.
Wb. 6a16 MS➚Thes. I 534➚ estote: i. hore dofeich cach nolcc et mórid cachmaith ['i.e. because he punishes every evil and magnifies every good.']
Wb. 6a17 MS➚Thes. I 534➚ iram: hore conicc dígail forib ['i.e. because he can punish them.']
Wb. 6a18 MS➚Thes. I 534➚ conscientiam: .i. hore rofitis is occ maid atáa .i. hore isminister deo ['i.e. because ye know that he is engaged in good, that is, because he is minister Deo.']
Rom. 13.6Ideo enim et tributa præstatis : ministri enim Dei sunt, in hoc ipsum servientes.
Wb. 6a19 MS➚Thes. I 534➚ enim: .i. isamne atáa ['i.e. it is thus it is.']
Wb. 6a20 MS➚Thes. I 534➚ praestatis: .i. taibrith atéichte ṅdoib ['i.e. give ye their due to them.']
Wb. 6a21 MS➚Thes. I 534➚ Dei: .i. iscoir athabairt doib ['i.e. it is proper to give it to them.']
Wb. 6a22 MS➚Thes. I 534➚ seruientes: .i. nitatfollig occo ['i.e. they are not negligent therein.']
Rom. 13.7Reddite ergo omnibus debita : cui tributum, tributum : cui vectigal, vectigal : cui timorem, timorem : cui honorem, honorem.
Wb. 6a23 MS➚Thes. I 534➚ debita: .i. dligetha
Rom. 13.8Nemini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligatis : qui enim diligit proximum, legem implevit.
Wb. 6a24 MS➚Thes. I 534➚ debeatis: .i. nídlegar ní dúib .i. deponite debita omnia ut liberi sitis caritati ['i.e. nothing is owed by you.']
Wb. 6a24a MS➚Thes. I 534➚ legem: .i. moisi
Rom. 13.9Nam : Non adulterabis : non occides : non furaberis : non falsum testimonium dices : non concupisces : et si quod est aliud mandatum, in hoc verbo instauratur : diliges proximum tuum sicut teipsum.
Wb. 6a25 MS➚Thes. I 534➚ mandatum: .i. cenmithá anísiu ['i.e. besides this.']
Wb. 6a26 MS➚Thes. I 534➚ uerbo: .i. isind insci so
Wb. 6a27 MS➚Thes. I 535➚ tempus: .i. isaimser benefaciendi ɫ. noui testamenti ɫ. ascomalnad recto dilectio proximi ['i.e. it is a time benefaciendi vel, etc., or that dilectio proximi is fulfilment of (the) Law.']
Rom. 13.10Dilectio proximi malum non operatur. Plenitudo ergo legis est dilectio.
Rom. 13.11Et hoc scientes tempus : quia hora est jam nos de somno surgere. Nunc enim propior est nostra salus, quam cum credidimus.
Rom. 13.12Nox præcessit, dies autem appropinquavit. Abjiciamus ergo opera tenebrarum, et induamur arma lucis.
Wb. 6a28 MS➚Thes. I 535➚ arma: .i. irgala
Wb. 6a29 MS➚Thes. I 535➚ arma: .i. cid fogním cid fochésath dotiagar ['i.e. it (induamur) is construed both actively and passively.']
Rom. 13.13Sicut in die honeste ambulemus : non in comessationibus, et ebrietatibus, non in cubilibus, et impudicitiis, non in contentione, et æmulatione :
Wb. 6a30 MS➚Thes. I 535➚ ambulemus: .i. amal isilóu badsochrud arnimthecht hore isfride imtiagam et adciam arconair [marg. sup.] ['i.e. as it is in (the) day let our going be decent, because it is by day that we travel and we see our way. [in marg.]']
Wb. 6a31 MS➚Thes. I 535➚ cubilibus: ... .i. hicobligib .i. ['i.e. in copulations.']
Wb. 6b1 MS➚Thes. I 535➚ 6b]contensione: .i. cech cenéle cosnama ['i.e. every kind of strife.']
Wb. 6b2 MS➚Thes. I 535➚ aemulatione: .i. ínéutt .i. hiformutt ['i.e. in jealousy, i.e. in envy.']
Rom. 13.14sed induimini Dominum Jesum Christum, et carnis curam ne feceritis in desideriis.
Wb. 6b3 MS➚Thes. I 535➚ Christum: .i. bedimthugesi domino corroaitreba indiib ɫ. bedimthuge dúibsi crist ['i.e. be ye raiment Domino so that He may dwell in you, or let Christ be raiment unto you.']
Wb. 6b4 MS➚Thes. I 535➚ desiderís: .i. nabad doréir farcolno beithe ['i.e. let it not be subject to your flesh that ye abide.']
Rom. 14.1Infirmum autem in fide assumite, non in disceptationibus cogitationum.
Wb. 6b5 MS➚Thes. I 535➚ adsumite: .i. ná bad diamess ['i.e. let it not be to judge him.']
Wb. 6b6 MS➚Thes. I 535➚ cogitationum: .i. nabad indebthib .i. nabad hé fornimbradud nách maith aní itáa ['i.e. let it not be in disputations, that is, let it not be your opinion that his state (of mind) is not good.']
Rom. 14.2Alius enim credit se manducare omnia : qui autem infirmus est, olus manducet.
Wb. 6b7 MS➚Thes. I 535➚ credit: .i. isfriu asberar sumite ['i.e. it is to them is said ‘sumite.’']
Wb. 6b8 MS➚Thes. I 535➚ omnia: .i. istrén ahiress isdiamuin leiss cachthúare ['i.e. strong is his faith: he deems every food pure.']
Wb. 6b9 MS➚Thes. I 535➚ est: .i. intí ashénirt hiress ['i.e. he who is weak of faith.']
Wb. 6b10 MS➚Thes. I 535➚ manducet: .i. bairgen tantum etis ferr són lessom ut fuit dániel et trés pueri ['i.e. bread tantum, and he prefers that, ut fuit, etc.']
Rom. 14.3Is qui manducat, non manducantem non spernat : et qui non manducat, manducantem non judicet : Deus enim illum assumpsit.
Wb. 6b11 MS➚Thes. I 535➚ iudicet: .i. nataibred dimiccim foir ['i.e. let him not put reprobation upon him.']
Wb. 6b12 MS➚Thes. I 535➚ adsumpsit: .i. quia gratia uocatus est. Pelagius: ita illum uocábi ut té .i. ní laugi abríig less quam tú ['i.e. He cares for him not less than for thee.']
Rom. 14.4Tu quis es, qui judicas alienum servum ? domino suo stat, aut cadit : stabit autem : potens est enim Deus statuere illum.
Wb. 6b13 MS➚Thes. I 535➚ és: .i. cindas persine attotchomnicc ['i.e. what sort of person art thou?']
Wb. 6b14 MS➚Thes. I 535➚ seruum: .i. ni duitsiu ismug isdodia ['i.e. not unto thee is he servant, it is unto God.']
Wb. 6b15 MS➚Thes. I 535➚ autem: .i. bied aimser námbalobur ['i.e. there will be a time that he will not be feeble.']
Rom. 14.5Nam alius judicat diem inter diem : alius autem judicat omnem diem : unusquisque in suo sensu abundet.
Wb. 6b16 MS➚Thes. I 536➚ diem: .i. biid sain láa leiss ['i.e. he is wont to have a particular day.']
Wb. 6b17 MS➚Thes. I 536➚ diem: .i. níbí sainláa lasuidib act is abstanit doib semper ['i.e. they are not wont to have a particular day, but it is abstinence for them semper.']
Wb. 6b18 MS➚Thes. I 536➚ habundet: .i. anas maith lacách dénad si pro deo ['i.e. what each deems good let him do, si pro Deo.']
Rom. 14.6Qui sapit diem, Domino sapit, et qui manducat, Domino manducat : gratias enim agit Deo. Et qui non manducat, Domino non manducat, et gratias agit Deo.
Wb. 6b19 MS➚Thes. I 536➚ manducat: .i. intí óinas ['i.e. he that fasts.']
Rom. 14.7Nemo enim nostrum sibi vivit, et nemo sibi moritur.
Rom. 14.8Sive enim vivemus, Domino vivimus : sive morimur, Domino morimur. Sive ergo vivimus, sive morimur, Domini sumus.
Wb. 6b20 MS➚Thes. I 536➚ sumus: .i. ní lanech huáin alaile ammi dée huili nícol dó cid less armbéo et armmarb isairi rocées rl. ['i.e. not to any of us does another belong: we all belong to God. It is no crime of His though we are His, alive and dead: it is therefore He has suffered, etc.']
Rom. 14.9In hoc enim Christus mortuus est, et resurrexit : ut et mortuorum et vivorum dominetur.
Wb. 6b21 MS➚Thes. I 536➚ dominetur: .i. commimis less huili ['i.e. that we might all be His.']
Rom. 14.10Tu autem quid judicas fratrem tuum ? aut tu quare spernis fratrem tuum ? omnes enim stabimus ante tribunal Christi.
Wb. 6b22 MS➚Thes. I 536➚ tuum: .i. ní latt aní ararethi etní lat incách forsammitter ['i.e. not thine is that which thou assailest, and not thine is every one on whom thou passest judgment.']
Wb. 6b23 MS➚Thes. I 536➚ manducando: .i. bésu dagduine ciniestar cachtúari ['i.e. he may be a good man, though he eat not every food.']
Wb. 6b24 MS➚Thes. I 536➚ edendo: .i. bésu maith ciaestir ábíad ['i.e. he may be a good man, though he eat his food.']
Wb. 6b25 MS➚Thes. I 536➚ Dei: .i. aratá brithem and cenutsu .i. deus ishéside dano aséola and ní cumme et tuss(u) ['i.e. for a judge is there apart from thee, to wit, Deus: it is He, also, that is wise therein, not even as thou.']
Rom. 14.11Scriptum est enim : Vivo ego, dicit Dominus, quoniam mihi flectetur omne genu : et omnis lingua confitebitur Deo.
Wb. 6b26 MS➚Thes. I 536➚ Essaia: .i. doairchet allaa ṁ brithemnacte sin ['i.e. that day of judgment has been foretold.']
Wb. 6b27 MS➚Thes. I 536➚ Deo: .i. dobérat huili acoibsena isindlaosin ['i.e. all shall give their confessions on that day.']
Rom. 14.12Itaque unusquisque nostrum pro se rationem reddet Deo.
Wb. 6b28 MS➚Thes. I 536➚ Deo: .i. taiccéra cách daráchen fessin ['i.e. every one shall answer for himself.']
Rom. 14.13Non ergo amplius invicem judicemus : sed hoc judicate magis, ne ponatis offendiculum fratri, vel scandalum.
Wb. 6b29 MS➚Thes. I 536➚ iudicemus: .i. léicid iudicium deo .i. brithemnacht bes hua ... nísṅdenaith nisi ne ponatis rl. ['i.e. leave ye iudicium Deo, that is, further judgment do not ye pass it nisi, etc.']
Wb. 6b30 MS➚Thes. I 536➚ 6c]magis: .i. léicfidir dúib inbrithemnact sin ['i.e. that judgment will be left to you.']
Wb. 6c1 MS➚Thes. I 536➚ fratri: .i. bad sissi coneit don ...... barfirinne bas infirmus quia omne quod non ex fide ......... .i. nitaibrid fornech ní nádaccobra ['i.e. let it be ye that shall be indulgent to the ...... your righteousness, who is infirmus, etc., i.e. force no one to what he desires not.']
Wb. 6c2 MS➚Thes. I 536➚ scandalum: .i. diltuth ut manducet quod non uult ['scandal, ut, etc.']
Rom. 14.14Scio, et confido in Domino Jesu, quia nihil commune per ipsum, nisi ei qui existimat quid commune esset, illi commune est.
Wb. 6c3 MS➚Thes. I 537➚ Iesu: .i. isand nomérpimm ['i.e. it is in Him I confide.']
Wb. 6c4 MS➚Thes. I 537➚ existimat: .i. isesconn immurgu dosuidiu ['i.e. it is common, however, to him.']
Wb. 6c5 MS➚Thes. I 537➚ est: .i. is æsscon ['i.e. it is common.']
Rom. 14.15Si enim propter cibum frater tuus contristatur, jam non secundum caritatem ambulas. Noli cibo tuo illum perdere, pro quo Christus mortuus est.
Wb. 6c6 MS➚Thes. I 537➚ ambulas: .i. mani coméitis do conalobri ['i.e. unless thou be indulgent to him with his weakness.']
Wb. 6c7 MS➚Thes. I 537➚ perdere: .i. léic uáit innabiada mílsi ettomil innahí siu dommeil do chenél arnáphé som conéit détso ['i.e. cast from thee the sweet foods, and consume these which thy nation consumes, so that it may not be he who is indulgent to thee.']
Wb. 6c8 MS➚Thes. I 537➚ est: .i. ismó rochéess crist airi .i. báas olisamein léic uáit innatuari nocari ['i.e. it is more that Christ has suffered for him, to wit, death: therefore cast from thee the foods which thou lovest.']
Rom. 14.16Non ergo blasphemetur bonum nostrum.
Rom. 14.17Non est enim regnum Dei esca et potus : sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu Sancto :
Wb. 6c9 MS➚Thes. I 537➚ potu: .i. nihed notbeir ínem ciabaloingthech ['i.e. it is not this that brings thee into heaven, that thou shouldest be a glutton.']
Wb. 6c10 MS➚Thes. I 537➚ sancto: .i. issí regnum immurgu aní siu ['i.e. this, however, is regnum.']
Rom. 14.18qui enim in hoc servit Christo, placet Deo, et probatus est hominibus.
Rom. 14.19Itaque quæ pacis sunt, sectemur : et quæ ædificationis sunt, in invicem custodiamus.
Wb. 6c11 MS➚Thes. I 537➚ custodiamus: .i. comitecht dundóis nad chaithi cachtuari ['i.e. indulgence to the folk that consume not every food.']
Rom. 14.20Noli propter escam destruere opus Dei, omnia quidem sunt munda : sed malum est homini, qui per offendiculum manducat.
Wb. 6c12 MS➚Thes. I 537➚ Dei: .i. nebchomaitect dó ['i.e. non-indulgence to it.']
Rom. 14.21Bonum est non manducare carnem, et non bibere vinum, neque in quo frater tuus offenditur, aut scandalizatur, aut infirmatur.
Wb. 6c13 MS➚Thes. I 537➚ offenditur: .i. frissorcar
Wb. 6c14 MS➚Thes. I 537➚ scandalizatur: .i. dosluindi ['i.e. makes denial.']
Wb. 6c15 MS➚Thes. I 537➚ infirmatur: .i. lobrigthir áabstanit ['i.e. his abstinence is weakened.']
Rom. 14.22Tu fidem habes ? penes temetipsum habe coram Deo. Beatus qui non judicat semetipsum in eo quod probat.
Wb. 6c16 MS➚Thes. I 537➚ habes: .i. rofitemmar isfoirbthetu hirisse attotaig doneoch dogní ['i.e. we know it is perfection of faith that impels thee to what thou doest.']
Wb. 6c17 MS➚Thes. I 537➚ Deo: .i. ní lanech atchí sed fide ['i.e. not with any one who sees it, sed fide.']
Wb. 6c18 MS➚Thes. I 537➚ probat: .i. alled friss fadesin .i. náchbeir fornachnéle ['i.e. as regards himself, i.e. who does not pass it (judgment) on any other.']
Wb. 6c19 MS➚Thes. I 537➚ probat: .i. nítabarthi dímess doneoch fornach nénirt arafoirbthetu fadesin ['i.e. contempt is not to be shewn by any one to any feeble person because of his own perfection.']
Rom. 14.23Qui autem discernit, si manducaverit, damnatus est : quia non ex fide. Omne autem, quod non est ex fide, peccatum est.
Wb. 6c20 MS➚Thes. I 537➚ manducauerit: .i. qui iudicat sé ipsum arlobri a hírisse .i. ara anfoirbthetu ['for (the) weakness of his faith, i.e. for his imperfection.']
Wb. 6c21 MS➚Thes. I 537➚ est: .i. is bibdu side ['i.e. he is guilty.']
Rom. 15.1Debemus autem nos firmiores imbecillitates infirmorum sustinere, et non nobis placere.
Wb. 6c22 MS➚Thes. I 537➚ firmiores: .i. snisni atasonortu ['i.e. we who are firmer.']
Wb. 6c23 MS➚Thes. I 537➚ imbicillitates: .i. innalobri
Wb. 6c24 MS➚Thes. I 537➚ sustinere: .i. cometect dóib ['i.e. to be indulgent to them.']
Rom. 15.2Unusquisque vestrum proximo suo placeat in bonum, ad ædificationem.
Wb. 6c25 MS➚Thes. I 538➚ bonum: .i. ished asmaith dúib ['i.e. it is this that is good for you.']
Wb. 6c26 MS➚Thes. I 538➚ aedificationem: .i. iscumtach caritatis dilectio proximi ['i.e. dilectio proximi is the upbuilding caritatis.']
Rom. 15.3Etenim Christus non sibi placuit, sed sicut scriptum est : Improperia improperantium tibi ceciderunt super me.
Wb. 6c27 MS➚Thes. I 538➚ placuit: Pelagius: non sibi placuit quod passus est sed nobis profuit .i. ní ansu deit quam christo arrocées side móor nimnith doaurlatu patri ['i.e. it is not harder for thee quam Christo, for He had suffered much tribulation to obey the Father.']
Wb. 6c28 MS➚Thes. I 538➚ est: .i. act is amal roscribad .i. in isaia ['i.e. but it is as it hath been written.']
Wb. 6c29 MS➚Thes. I 538➚ Inproperia: .i. inna aithissi
Wb. 6c30 MS➚Thes. I 538➚ me: .i. ól ísu són ['i.e. saith Jesus.']
Rom. 15.4Quæcumque enim scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt : ut per patientiam, et consolationem Scripturarum, spem habeamus.
Wb. 6c31 MS➚Thes. I 538➚ habeamus: .i. arniráncatar som less ascríbint mainbed díar nertad ni hifochidib ['i.e. for they have not needed to be written unless it were to strengthen us in sufferings.']
Rom. 15.5Deus autem patientiæ et solatii det vobis idipsum sapere in alterutrum secundum Jesum Christum :
Wb. 6d1 MS➚Thes. I 538➚ alterutrum: .i. conrochra cách alaile ['i.e. that every one may love the other.']
Wb. 6d2 MS➚Thes. I 538➚ Christum: .i. iar timnu ísu ɫ. amal dondrigéni ísu crist ['i.e. according to Jesus’ commandment; or as Jesus Christ has done it.']
Rom. 15.6ut unanimes, uno ore honorificetis Deum et patrem Domini nostri Jesu Christi.
Wb. 6d3 MS➚Thes. I 538➚ Deum: .i. óinmenme lib occo et óingním .i. gním desercce ['i.e. one mind with you therein, and one deed, even a deed of charity.']
Rom. 15.7Propter quod suscipite invicem, sicut et Christus suscepit vos in honorem Dei.
Wb. 6d4 MS➚Thes. I 538➚ inuicem: .i. íroimed cách achéele per caritatem .i. domaith friss ['i.e. let every one receive the other per caritatem, that is, for good unto him.']
Rom. 15.8Dico enim Christum Jesum ministrum fuisse circumcisionis propter veritatem Dei, ad confirmandas promissiones patrum 
Wb. 6d5 MS➚Thes. I 538➚ circumcisionis: .i. aris tri humaldóit robói indaritiu hísin ['i.e. for through humility was that receiving.']
Wb. 6d6 MS➚Thes. I 538➚ patrum: .i. dothaidbsiu asfírdia et asné tairrchet a patriarchís combad adramail inmacc conróbad écoscc acheneóil foir ['i.e. to show forth that He is very God, and that it is He who had been foretold a patriarchis, that the Son would be like the Father, that the mark of His nation should be on Him.']
Rom. 15.9gentes autem super misericordia honorare Deum, sicut scriptum est : Propterea confitebor tibi in gentibus, Domine, et nomini tuo cantabo.
Wb. 6d7 MS➚Thes. I 538➚ Deum: .i. adrat dia ismaith inchommáin dorat doib .i. misericordia ['i.e. let them worship God: good is the obligation which He has imposed on them, to wit, misericordia.']
Wb. 6d8 MS➚Thes. I 538➚ gentibus: .i. doarrchet dichéin nombiad adrad dǽ lagenti ['i.e. it had been foretold long ago that there would be worship of God among the Gentiles.']
Rom. 15.10Et iterum dicit : Lætamini gentes cum plebe ejus.
Rom. 15.11Et iterum : Laudate omnes gentes Dominum : et magnificate eum omnes populi.
Wb. 6d9 MS➚Thes. I 538➚ populi: .i. amal nách annse ṅ dúib ['i.e. as it is not hard for you.']
Rom. 15.12Et rursus Isaias ait : Erit radix Jesse, et qui exsurget regere gentes, in eum gentes sperabunt.
Wb. 6d10 MS➚Thes. I 539➚ Iesse: .i. christi secundum carnem uel radix .i. christus quia ipse est radix iesse secundum diuinitatem ipse iesse condidit et is iesse asbunad dossom immurgu iárcolinn ['it is Jesse, however, who is origin to Him according to (the) flesh.']
Rom. 15.13Deus autem spei repleat vos omni gaudio, et pace in credendo : ut abundetis in spe, et virtute Spiritus Sancti.
Wb. 6d11 MS➚Thes. I 539➚ sancti: .i. inneurt inspirto nóib .i. is hé nodonnertani cofedligmer isinfrescsin foirbthi ['i.e. in the strength of the Holy Ghost, that is, it is He that strengthens us so that we may abide in perfect hope.']
Rom. 15.14Certus sum autem fratres mei et ego ipse de vobis, quoniam et ipsi pleni estis dilectione, repleti omni scientia, ita ut possitis alterutrum monere.
Wb. 6d11a MS➚Thes. I 539➚ dilectione: .i. dei et proximi
Wb. 6d12 MS➚Thes. I 539➚ ita: .i. rongab scientia lib ['i.e. (as) there is scientia with you.']
Wb. 6d13 MS➚Thes. I 539➚ munere: .i. bá tualang cách forcital alaili ['i.e. let each be fit to instruct another.']
Rom. 15.15Audacius autem scripsi vobis fratres ex parte, tamquam in memoriam vos reducens : propter gratiam, quæ data est mihi a Deo,
Wb. 6d14 MS➚Thes. I 539➚ mihi: .i. docendi ɫ. praedicandi aris do arroiéitsa gratiam doprecept dochách ['for it is for this I have received gratia, to preach to every one.']
Rom. 15.16ut sim minister Christi Jesu in gentibus : sanctificans Evangelium Dei, ut fiat oblatio gentium accepta, et sanctificata in Spiritu Sancto.
Rom. 15.17Habeo igitur gloriam in Christo Jesu ad Deum.
Rom. 15.18Non enim audeo aliquid loqui eorum, quæ per me non efficit Christus in obedientiam gentium, verbo et factis :
Wb. 6d15 MS➚Thes. I 539➚ Christus: .i. act anasbeir crist per mé ['i.e. except what Christ says per me.']
Wb. 6d16 MS➚Thes. I 539➚ obaedientiam: .i. inaurlatid
Rom. 15.19in virtute signorum, et prodigiorum, in virtute Spiritus Sancti : ita ut ab Jerusalem per circuitum usque ad Illyricum repleverim Evangelium Christi.
Wb. 6d16a MS➚Thes. I 539➚ sancti: .i. ipse in me loquebatur et signa faciebat
Wb. 6d17 MS➚Thes. I 539➚ Hiliricum: .i. hiliricum .i. regio inter italiam et greciam .i. frigrecia aníar et frietáil anáir ['i.e. to the west of Greece and to the east of Italy.']
Rom. 15.20Sic autem prædicavi Evangelium hoc, non ubi nominatus est Christus, ne super alienum fundamentum ædificarem :
Wb. 7a1 MS➚Thes. I 539➚ aedificarem: .i. act mosaithar féin ['i.e. save my own labour.']
Wb. 7a1a MS➚Thes. I 539➚ sicut: in issaia
Wb. 7a2 MS➚Thes. I 539➚ est: .i. isdíimsa tairrchet adcichitis genti per mé ['i.e. it is of me it has been prophesied that per me Gentiles should see.']
Wb. 7a2a MS➚Thes. I 539➚ eo: dindí sin ['of Him.']
Rom. 15.21sed sicut scriptum est : Quibus non est annuntiatum de eo, videbunt : et qui non audierunt, intelligent.
Rom. 15.22Propter quod et impediebar plurimum venire ad vos, et prohibitus sum usque adhuc.
Rom. 15.23Nunc vero ulterius locum non habens in his regionibus, cupiditatem autem habens veniendi ad vos ex multis jam præcedentibus annis :
Wb. 7a3 MS➚Thes. I 539➚ annis: .i. iscían ós accobor lemm farríchtu ['i.e. I have long had a desire to come unto you.']
Rom. 15.24cum in Hispaniam proficisci cœpero, spero quod præteriens videam vos, et a vobis deducar illuc, si vobis primum ex parte fruitus fuero.
Wb. 7a4 MS➚Thes. I 539➚ uos: .i. ↄral cúairt fuiribsi atdubelliub lemm ['i.e. so that I may make a visitation to you I will visit you (and Tertius) with me.']
Wb. 7a5 MS➚Thes. I 539➚ illuc: .i. atdomindnastar in ispaniam ['i.e. I shall be brought in Hispaniam.']
Rom. 15.25Nunc igitur proficiscar in Jerusalem ministrare sanctis.
Rom. 15.26Probaverunt enim Macedonia et Achaia collationem aliquam facere in pauperes sanctorum, qui sunt in Jerusalem.
Wb. 7a6 MS➚Thes. I 539➚ enim: Pelagius: hoc sibi utile esse .i. isinteúir léu ['i.e. as seemed to them (ἐν τῃ̑ παῤ αὐτοι̑ς θεωρίᾳ).']
Wb. 7a6a MS➚Thes. I 539➚ conlationem: .i. elimoisinam
Wb. 7a7 MS➚Thes. I 539➚ facere: .i. rogabad gabáal dóib leu [in marg.] túercómlássát cómtínól ['i.e. a taking has been taken for them (the poor at Jerusalem) by them (the Macedonians and Achaians): they have put together a contribution.']
Rom. 15.27Placuit enim eis : et debitores sunt eorum. Nam si spiritualium eorum participes facti sunt gentiles, debent et in carnalibus ministrare illis.
Wb. 7a8 MS➚Thes. I 540➚ eís: .i. itfíachaich .i. dlegair doib ministrare ['i.e. they are under an obligation, that is, it is their duty ministrare.']
Rom. 15.28Hoc igitur cum consummavero, et assignavero eis fructum hunc, per vos proficiscar in Hispaniam.
Wb. 7a9 MS➚Thes. I 540➚ consummauero: .i. rofoirbthiger
Wb. 7a10 MS➚Thes. I 540➚ adsignauero: .i. donaisilbub ['i.e. (when) I shall assign.']
Rom. 15.29Scio autem quoniam veniens ad vos, in abundantia benedictionis Evangelii Christi veniam.
Wb. 7a11 MS➚Thes. I 540➚ ueniam: .i. rofetar níimirchói nachgéin libsi ['i.e. I know that I shall not be delayed with you for any long time.']
Rom. 15.30Obsecro ergo vos fratres per Dominum nostrum Jesum Christum, et per caritatem Sancti Spiritus, ut adjuvetis me in orationibus vestris pro me ad Deum,
Wb. 7a12 MS➚Thes. I 540➚ me: .i. cofardumthésidse triguidi náirium hifarnirnigdib si ['i.e. so that you may help me through beseeching for me in your prayers.']
Wb. 7a13 MS➚Thes. I 540➚ Dominum: doadbadar híc ascoir dochách guide dée liachéle ['it is shown here that it is proper for every one to beseech God on behalf of the other.']
Rom. 15.31ut liberer ab infidelibus, qui sunt in Judæa, et obsequii mei oblatio accepta fiat in Jerusalem sanctis,
Wb. 7a14 MS➚Thes. I 540➚ Iudea: .i. ishuáichnid isin iudeam ↄrodastar som techt ['i.e. it is well-known that it is in Iudaeam that he has settled(?) to go.']
Wb. 7a15 MS➚Thes. I 540➚ fiat: .i. armbatbuidich ['i.e. that they may be thankful.']
Wb. 7a16 MS➚Thes. I 540➚ sanctis: .i. anadchodadossa trithorad moprecepte berir sanctis qui sunt in hierusalem ['i.e. what I have acquired through (the) fruit of my teaching is brought sanctis, etc.']
Rom. 15.32ut veniam ad vos in gaudio per voluntatem Dei, et refrigerer vobiscum.
Wb. 7a17 MS➚Thes. I 540➚ uobiscum: .i. corran célide libsi .i. post laborem ['i.e. so that I may stay on a visit with you.']
Rom. 15.33Deus autem pacis sit cum omnibus vobis. Amen.
Rom. 16.1Commendo autem vobis Phœben sororem nostram, quæ est in ministerio ecclesiæ, quæ est in Cenchris :
Rom. 16.2ut eam suscipiatis in Domino digne sanctis : et assistatis ei in quocumque negotio vestri indiguerit : etenim ipsa quoque astitit multis, et mihi ipsi.
Wb. 7b1 MS➚Thes. I 540➚ digne: .i. inchruth ascoir et asinricc sanctis .i. indinricc donaib nóibaib airitiu neich cuccuib is in domino fein æm ['i.e. in the way that is proper and worthy sanctis, that is, worthily of the saints, to receive any one unto you, it is in Domino Himself indeed.']
Wb. 7b2 MS➚Thes. I 540➚ sanctis: .i. amal as ṅ inricc sanctis fáilte frinóibu .i. in domino ['i.e. as it is worthy sanctis to welcome saints.']
Wb. 7b3 MS➚Thes. I 540➚ indiguerit: .i. sechihed ríi aless arintaibrid di ['i.e. whatsoever she may need, that ye should give it to her.']
Rom. 16.3Salutate Priscam et Aquilam, adjutores meos in Christo Jesu
Wb. 7b4 MS➚Thes. I 540➚ Aquilam: .i. airde cáinchumricc et chóre dogrés ubi fit salutate .i. badchore dúib friu et berar animchumarcc huáib ['i.e. a sign of benevolence and peace always ubi, etc. that is, peace be to you from them, and from you let a salutation to them be taken.']
Rom. 16.4(qui pro anima mea suas cervices supposuerunt : quibus non solus ego gratias ago, sed et cunctæ ecclesiæ gentium),
Wb. 7b5 MS➚Thes. I 540➚ subpossuerunt: .i. forrusuidigsetar .i. in persecutionibus .i. robtar irlim dothecht martre darmchen(n) ['i.e. in persecutionibus, that is, they were ready to go to martyrdom for my sake.']
Wb. 7b6 MS➚Thes. I 540➚ quibus: .i. do priscilla et aquilam ['i.e. to Priscilla, etc.']
Wb. 7b7 MS➚Thes. I 540➚ gentium: .i. indí diarupridchossa hiris ['i.e. they to whom I have preached (the) faith.']
Rom. 16.5et domesticam ecclesiam eorum. Salutate Epænetum dilectum mihi, qui est primitivus Asiæ in Christo.
Wb. 7b8 MS➚Thes. I 541➚ domestica: .i. tecnate
Wb. 7b9 MS➚Thes. I 541➚ eorum: .i. muinter priscill et aquille ['i.e. Priscilla and Aquila’s household.']
Wb. 7b10 MS➚Thes. I 541➚ primitius: .i. primit .i. in credendo in assia uel in ipsa assia primisia sua in credendo dedit christo
Wb. 7b11 MS➚Thes. I 541➚ Christo: .i. óthossuch .i. is hé céetne fer cetaruchreti diáis assiæ hicrist ɫ. a principio .i. hóairegas .i. óin diairchinchib assiæ insin rochretset hicrist ['i.e. from (the) beginning, that is, he is the first man of the folk of Asia, that had first believed in Christ. Or a principio, i.e. from leadership, that is, he is one of the leaders of Asia (Asiarchs) who have believed in Christ.']
Rom. 16.6Salutate Mariam, quæ multum laboravit in vobis.
Wb. 7b12 MS➚Thes. I 541➚ uobís: ó romani .i. ocnertad neich ropricad dúibsi ['i.e. confirming everything that had been preached unto you.']
Rom. 16.7Salutate Andronicum et Juniam, cognatos, et concaptivos meos : qui sunt nobiles in Apostolis, qui et ante me fuerunt in Christo.
Wb. 7b13 MS➚Thes. I 541➚ apostolís: .i. genere ɫ. is sóir anapstalact hore donarnactar crist et hore romtar óis teglig nicumme et messe ɫ. adiuuantes apostolos ['noble is their apostolate because they had approached Christ, and because they had been folk of (His) family; not the same as I.']
Rom. 16.8Salutate Ampliatum dilectissimum mihi in Domino.
Wb. 7b14 MS➚Thes. I 541➚ Ampliatum: .i. bad chore dúib friu huili et gaibid desimrect diacáingnímaib ['i.e. let there be peace to you from them all, and take example from their beautiful deeds.']
Wb. 7b15 MS➚Thes. I 541➚ Domino: .i. hore pridchas commaith et comalnas insoscéle ['i.e. because he preaches well and fulfils the gospel.']
Rom. 16.9Salutate Urbanum adjutorem nostrum in Christo Jesu, et Stachyn dilectum meum.
Wb. 7b16 MS➚Thes. I 541➚ nostrum: .i. icachimniud ['i.e. in every tribulation.']
Rom. 16.10Salutate Apellen probum in Christo.
Wb. 7b17 MS➚Thes. I 541➚ Christo: .i. promthe iniriss ['i.e. proven in faith.']
Rom. 16.11Salutate eos qui sunt ex Aristoboli domo. Salutate Herodionem cognatum meum. Salutate eos qui sunt ex Narcissi domo, qui sunt in Domino.
Wb. 7b18 MS➚Thes. I 541➚ domu: .i. muinter aristobuli badchore dúib friu ['i.e. Aristobulus’ household, let there be peace to you from them.']
Rom. 16.12Salutate Tryphænam et Tryphosam, quæ laborant in Domino. Salutate Persidem carissimam, quæ multum laboravit in Domino.
Wb. 7b19 MS➚Thes. I 541➚ Domino: .i. occomalnad soscéli ['i.e. fulfilling (the) gospel.']
Rom. 16.13Salutate Rufum electum in Domino, et matrem ejus, et meam.
Rom. 16.14Salutate Asyncritum, Phlegontem, Hermam, Patrobam, Hermen, et qui cum eis sunt, fratres.
Rom. 16.15Salutate Philologum et Juliam, Nereum, et sororem ejus, et Olympiadem, et omnes qui cum eis sunt, sanctos.
Wb. 7b20 MS➚Thes. I 541➚ sanctos: .i. amuinter huile .i. fisalogi et iuliæ ['i.e. all their household, that is, of Philologus and Julia.']
Rom. 16.16Salutate invicem in osculo sancto. Salutant vos omnes ecclesiæ Christi.
Wb. 7b21 MS➚Thes. I 541➚ Christi: .i. nobguidet .i. nobbendachat ['i.e. they beseech you, that is, they bless you.']
Rom. 16.17Rogo autem vos fratres, ut observetis eos qui dissensiones et offendicula, præter doctrinam, quam vos didicistis, faciunt, et declinate ab illis.
Wb. 7b22 MS➚Thes. I 541➚ obseruetis: .i. fomenaid
Wb. 7b23 MS➚Thes. I 541➚ faciunt: .i. nihed insin rolégsid in euangelio ['i.e. that is not what ye have studied in Euangelio.']
Rom. 16.18Hujuscemodi enim Christo Domino nostro non serviunt, sed suo ventri : et per dulces sermones et benedictiones seducunt corda innocentium
Wb. 7c1 MS➚Thes. I 541➚ innocentium: Pelagius: per blandimenta et adolationes compossita sermone .i. alind áóiph inforcitil nemnech immurgu ainne ['i.e. delightful (is) the beauty of the teaching: poisonous, however, (is) its quality.']
Rom. 16.19Vestra enim obedientia in omnem locum divulgata est. Gaudeo igitur in vobis. Sed volo vos sapientes esse in bono, et simplices in malo.
Wb. 7c2 MS➚Thes. I 542➚ est: Obaedentia .i. is irdircc dúibsi irlatu domaith etulcc pro qua causa conantur uós subiecire in suam doctrinam ɫ. isirdircc farnirlatusi dohiris et soscélu ideo rogo uós ['i.e. conspicuous for you is (your) obedience to good and evil, pro qua, etc., or evident is your obedience to faith and (the) Gospel, ideo, etc.']
Wb. 7c3 MS➚Thes. I 542➚ uobís: .i. hóre is irdircc farclúu ɫ. hoc dicit ne offenderet eos quod dixit eos obidentes id est uolubiles ad seductionem ['i.e. because your renown is conspicuous.']
Rom. 16.20Deus autem pacis conterat Satanam sub pedibus vestris velociter. Gratia Domini nostri Jesu Christi vobiscum.
Wb. 7c4 MS➚Thes. I 542➚ uelociter: .i. brister immairecc fairsom et maided fair lib lase dombeir dia cobrith nocco ['i.e. let him (Satan) be crushed in conflict, and let him be routed by you, when God gives help therein.']
Rom. 16.21Salutat vos Timotheus adjutor meus, et Lucius, et Jason, et Sosipater cognati mei
Wb. 7c5 MS➚Thes. I 542➚ Sosipater: .i. amontar som inso infectso ['i.e. this, now, (is) his household.']
Wb. 7c6 MS➚Thes. I 542➚ mei: .i. ocprecept soscéli ['i.e. in preaching (the) gospel.']
Rom. 16.22Saluto vos ego Tertius, qui scripsi epistolam, in Domino.
Rom. 16.23Salutat vos Cajus hospes meus, et universa ecclesia. Salutat vos Erastus arcarius civitatis, et Quartus, frater.
Wb. 7c7 MS➚Thes. I 542➚ meus: .i. nuie tanicc cuccumsa uel fuit in hospitio cum illo paulus ['i.e. he has newly come to me, uel, etc.']
Wb. 7c8 MS➚Thes. I 542➚ Christi: .i. intuile comthirchomracc sanctorum hitalam .i. inchatlach innafer asrubart et intoéntu inna ǽccalsa déde insin et hésom triuss ['the whole congregation sanctorum on earth: that is, the universe of the men he has mentioned (v. 21) and the unity of the church, that is two, and he himself as the third']
Wb. 7c9 MS➚Thes. I 542➚ ciuitatis: .i. scrinire ɫ. fer tige sǽt qui facit árcas ɫ. qui custodit ɫ. dispensator ciuitatis prius, non nunc, sed fidem custodit ['i.e. a treasurer, or a man of a treasure-house, qui, etc.']
Rom. 16.24Gratia Domini nostri Jesu Christi cum omnibus vobis. Amen.
Rom. 16.25Ei autem, qui potens est vos confirmare juxta Evangelium meum, et prædicationem Jesu Christi, secundum revelationem mysterii temporibus æternis taciti
Wb. 7c10 MS➚Thes. I 542➚ meum: .i. conrochomalnid apridchither dúib ['i.e. so that ye may fulfil what is preached unto you.']
Wb. 7c11 MS➚Thes. I 542➚ praedicationem: isech
Wb. 7c12 MS➚Thes. I 542➚ misterii: .i. farnícce si ɫ. incarnatio Christi. [marg.] (qu)osdam ad fidem prosilitos admit(ten)dos .i. ailithir(ge)nti in fide 13 .i. airitiu colno dond macc do hícc inchéneli dóine ['i.e. of your salvation, i.e. foreign Gentiles (proselytes) in fide.']
Rom. 16.26(quod nunc patefactum est per Scripturas prophetarum secundum præceptum æterni Dei, ad obeditionem fidei), in cunctis gentibus cogniti,
Wb. 7c14 MS➚Thes. I 542➚ cogniti: .i. combat irlithi geinti do hiriss ['i.e. so that (the) Gentiles may be obedient to (the) faith.']
Rom. 16.27soli sapienti Deo, per Jesum Christum, cui honor et gloria in sæcula sæculorum. Amen.
Wb. 7c15 MS➚Thes. I 542➚ Deo: .i. ishé rofitir aurlatu et hiriss cáich ɫ. isdo indocbáal aris húad cach necne ['i.e. He it is that knows every one’s obedience and faith, or unto Him glory is proper, for from Him proceeds every wisdom.']
Wb. 7c16 MS➚Thes. I 542➚ Christum: .i. per incarnationem Christi roirladigsetar genti do hiriss ['i.e. per incarnationem Christi the Gentiles have become obedient to (the) faith.']
next →  
Loading image viewer…